Maide suresi 67. ve 3. ayetler Hz. Ali hakkında mı nazil oldu?

Maide suresi 67 ve 3. ayetler Hz. Ali (r.a) hakkında olduğu ehli sünnet kaynaklarında geçiyor, cevabınız nedir?
- Lütfen iyi okuyup sırasıyla cevap verir misiniz?
- Yazacağım üç hadis kaynağında soruda yazdığım ayetlerin (Maide 5/3, 67) tıpkı Şii hadis kaynaklarında olduğu gibi Hz. Ali hakkında nazil olduğu yazıyormuş.
1. İbni Hibban es- Sahih
2. Nesai el Hasais (S 3-4 -7-15-19)
3. el Ayni, Umdetül Kari Şerhu Şahihi Buhari (c. 8, s. 584)
- Bu kaynakları iyice inceleyip cevap verir misiniz, gerçekten böyle bir şey var mı?

Değerli kardeşimiz,

Bu ayet Hz. Ali hakkında nazil olsa bile, onun ilk halife olduğunu göstermez.

Nitekim bu ayetin sebeb-i nüzulü hususunda farklı rivayet ve yorumlar vardır. Razi’nin bildirdiği bu ayetin -on civarında- nüzul sebeplerinden önemli gördüğümüz şu dört sebebi takdim ediyoruz:

a) Bu ayet recm ve kısas hakkında nazil olmuştur.

b) Yahudilerin İslam dinini alay konusu yaptıkları, Hz. Peygamberin (asm) ise buna karşı ses çıkarmadığı için bu ayet nazil olmuştur.

c) Bu ayet, Hz. Zeyd ve Hz. Zeyneb ile ilgili olarak nazil olmuştur. Bu konuda Hz. Aişe’den gelen rivayete göre o şunları söylemiştir:

 "Eğer Hz. Peygamber (asm) vahiyden bir şey saklasaydı, şu ayeti saklardı:

'Bir zaman, Allah’ın kendisine lütufta bulunduğu, senin de lütufkâr davrandığın kişiye, "Eşinle evlilik bağını koru, Allah’tan kork." demiştin. Bunu derken Allah’ın ileride açıklayacağı bir şeyi içinde saklıyordun; öncelikle çekinmen gereken Allah olduğu halde sen halktan çekiniyordun…' " (Ahzab, 33/37)

d) Bu ayet Hz. Ali’nin fazileti hakkında nazil olmuştur. Ayet nazil olunca, Hz. Peygamber (asm) Hz. Ali’nin elinden tuttu ve şöyle dedi:

“Ben kimin mevlası isem, Ali de onun mevlasıdır. Allah’ım! Kim ona dostluk gösterirse, sen de ona dostluk göster; kim de ona düşmanlık ederse, sen de ona düşmanlık et!”

Razi bu ayetin on kadar nüzul sebebini bildirdikten sonra, kendi tercihini şöyle yapmıştır:

“Bu rivayetlerin çokluğuna rağmen, en uygun olanı Yahudi ve Hristiyanların hilelerinden / tuzaklarından emin kılındığını, hiç korkmadan vahyin tebliği ile ilgili görevini tastamam yerine getirmesini” öngören rivayettir. (bk. Razî, İlgili ayetin tefsiri)

Soruda geçen kaynklara gelince:

1) İbn Hibban, sahihinde söz konusu ayetten bahsettiğini görmedik. O da yalnız Hz. Ali’nin mevla olduğuyla ilgili bilgi vermiştir. (İbn Hıbban, Sahih, 15/376)

2) Nesai, “Hasaisu Aliyyin” adlı eserinde “Ben kimin mevlası isem, Ali de onun mevlasıdır.” şeklindeki rivayetin yer aldığı değişik hadis varyantlarına yer vermekle beraber, Maide suresi 67. ayetini söz konusu etmemiştir. (bk. Nesai, Hasaisu Aliyyin, 93, 94, 95, 96)

3) Umdetu’l-Kari’de de Razi’deki benzer rivayetlere yer verilmiş ve bunlar arasında Maide suresi 67. ayetin tefsirinde de yukarıda (d) şıkkında geçen bilgiler de söz konusu edilmiştir. (bk. Ayni, Umdetu’l-Kari, 18/206)

İlave bilgi için tıklayınız: 

- Kuran'da Hz. Ali müminlerin reisidir / yöneticisidir, ifadesi var mıydı ...

- Ben kimin mevlası isem Ali de onun mevlasıdır, anlamındaki hadis ...

- Gadiri Hum olayının aslı nedir?

- Gadri Hum'da Veda hutbesinin sonunda ve başka birkaç yerde ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet