Kuran-ı Kerim miladi olarak hangi gün indi?

- İlk inen aytelerin Kadir gecesinde indiğini biliyorum. Ancak bu günün Miladi olarak hangi güne denk geldiğini bulamadım. Kuran'ın ilk inen ayetleri Miladi olarak hangi gün indi?
- Neden kadir gecesi o gün değil de her sene 11 gün kayan hicri takvime göre belirleniyor, mantık olarak Kuran-ı kerimin indiği günün gündüz süresi ve mevsimden farklı bir gün için indiği gece kabul etmenin sebebi nedir?

Değerli kardeşimiz,

Cevap 1:

İlk inen ayetlerin Miladi olarak, 19, 20 veya 24 Ağustos 610 olarak tespit eden bazı çalışmalar vardır.

Bu kısa bilgiden sonra detaya gelince:

Konuyla ilgili iki ayetin meali şöyledir:

“Biz Kuran’ı Kadir Gecesi'nde indirmeye başladık.” (Kadr, 97/1)

“Ramazan ayı, insanlara yol gösterici, doğrunun ve doğruyu eğriden ayırmanın açık delilleri olarak Kuran'ın indirildiği aydır.”  (Bakara, 2/185)

Kuran, ilk olarak miladi 610 yılının Ramazan ayında Kadir Gecesi inmeye başlamış ve Alak suresinin ilk beş ayeti indirilmiştir.

Alak suresinin ilk beş ayetinin inmesiyle ilgili Buhârî ile Müslim’in Hz. Aişe validemizden gelen rivayetlerine göre, Hz. Peygamber (asm) inzivaya çekilmeyi âdet edindiği Mekke ile Mina arasında bulunan Hira mağarasında iken, Ramazan ayının 27. Pazartesi gecesi tan yerinin ağarmaya başlamasından az önce ufukta nurdan bir şekil görmüş ve o zamana kadar hiç karşılaşmadığı bu nurani varlığın kendisine seslendiğini duymuştur. Resul-i Ekrem (asm) olayı şöyle anlatır:

“O varlık bana Cebrâil olduğunu, Allah’ın beni peygamber seçtiğini ve bunu bildirmek için kendisini görevlendirdiğini söyledi. Bana istincâyı (tuvalet ihtiyacını giderdikten sonraki temizlenmeyi) ve abdest almayı öğretti. Ben de temizlenip dönünce okumamı emretti. Kendisine okuma bilmediğimi söyledim. Beni kolları arasına alıp kuvvetle sıktı; sonra ‘Oku!’ dedi. Ben yine, ‘Okuma bilmem.’ dedim. Beni tekrar kolları arasına aldı, kuvvetle sıktı ve ‘Oku!’ diye tekrar etti. Ben yine ‘Okuma bilmem.’ dedim. Üçüncü defa kolları arasına alıp daha kuvvetlice sıktıktan sonra bıraktı ve şöyle dedi:

“Oku, yaratan rabbinin adıyla; insanı alaktan yaratan odur. Oku, rabbin nihayetsiz kerem sahibidir. Kalemle yazmayı öğreten odur. İnsana bilmediğini öğreten odur’” (Buhârî, Bedʾü’l-vaḥy, 3; Müslim, İman, 252).

Kadir Gecesi'nin miladi olarak hangi tarihe tekabül ettiğini belirleyen bazı müellifler vardır.

Bu müelliflerden Muhammed Hüseyin el-Casnazani, Kadir Gecesi'nin tarihini 20 Ağustos 610 Cuma olarak belirlemiştir.

Safiyyurrahman el-Mubârekfûrî, bu tarihi miladi olarak 10 Ağustos/21 Ramazan 610 olarak belirlemiştir. 

Bazı hesaplamalara göre ise, Kadir Gecesi kameri olarak 27 Ramazan, miladi olarak 24 Ağustos 610 Pazartesi günüdür.

Bu tarih, sahih rivayetlerde ifade bulan tek günlerin gecesine ve pazartesi gününe tekabül etmektedir.

Cevap 2:

Buradaki temel sorgulamalardan olan, madem Kuran belirli bir gecede indi, o zaman neden her yıl değişen bir tarihte kutlanıyor şeklindeki yaklaşımda zımnen “Kuran’ın indiği gece belli bir gecedir, o halde hep aynı gün kutlansın” gibi bir algı ön plandadır.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta; ibadet takviminin dünya zamanına göre değil, ay takvimine göre belirlenmiş olmasıdır. Kuran’ın indiği gecenin ay takvimiyle belirlenmiş olması (yani Ramazan’ın son on gecelerinden biri olması), o gecenin ay yılındaki konumu esas alınarak ibadet şekli belirlenmiştir.

Haliyle bu aşamada, Kadir Gecesi neden miladi takvime göre sabit değil de hicri takvime göre belirleniyor sorusu sorulmaktadır.

İslam dini hicri takvimi esas alır. Çünkü Kuran ve sünnet, ibadetleri (oruç, hac, zekât gibi) kamerî (ay) takvime göre düzenlemiştir. Hicri takvim, ayın evrelerine dayalı bir sistemdir ve bu nedenle miladi takvime göre her yıl yaklaşık 11 gün geri gelir. Bunun temel nedenleri şunlardır:

1. Hicrî takvim hareketi: Kuran’da Ramazan’ın ay olduğu vurgulanır. (Bakara 2:185). Hz. Peygamber döneminde cahiliye Arapları ayların yerini değiştiren nesi sistemini (Cahiliye döneminde kamerî takvimin şemsî takvime uyarlanması suretiyle takvime yapılan müdahale anlamında bir terim) kaldırmış, böylece İslam’da takvim tamamen kamerî esaslara göre işletilmiştir. Nesî‘ kaldırıldıktan sonra Hac ve diğer İslamî zamanlar her yıl “yaklaşık on bir gün” güneş yılına göre geriler. Dolayısıyla Kadir Gecesi de sabit bir mevsime değil Ramazan ayının her yıl farklı bir gününe denk gelir. Hiçbir ayet ya da sahih rivayette mevsim, gün uzunluğu veya başka astronomik bir kıstastan söz edilmemiştir; aksine hakikat Allah’ın takdir ettiği ay düzenine göredir.
2. Hadis ve hikmetler: Peygamberimizden rivayet edilen sahih hadislerde Kadir Gecesi’nin tam günü açıklanmamıştır. Aksine Hz. Peygamber (asm) onu Ramazan’ın son on günündeki tek geceler içinde arayın buyurmuştur. (Buhârî, Fazlu Leyleti’l-Kadr, 4) Başka kaynaklarda da Hz. Peygamber’in Kadir Gecesi tarihini bildirmek isteyip iki kişinin çekişmesi üzerine hatırlayamayıp kaldırdığına dair rivayetler vardır. (Buhârî, Fazlu Leyleti’l-Kadr, 4; Müslim, Kitâbu’s-Sıyâm, 40) Bu bilinmezlik, müminleri Ramazan’ın son on gecesinin tümünde yoğun ibadet ve tefekkürle meşgul olmaya sevk eder. Tefsirlerde ve fıkıh metinlerinde de Kadir’in Ramazan’ın son on günündeki 21, 23, 25, 27 veya 29. gecelerden biri olabileceği kabul edilir; ancak hangi gece kesinleştirilemez. Bu, bir vakti sabitleyip diğerlerini ihmal etme ihtimalini ortadan kaldırarak müminin tüm ihtimaller üzerine ibadet etmesini garanti eder.
3. Fıkhî ve itikadi gerekçe: İslam fıkhında bir gecenin kesin olarak Kadir ilan edilmesi için açık bir delil yoktur. Aksine gelenek tüm son on geceyi ihya etmeye yöneliktir. Birçok delil Kadir Gecesi’nin Ramazan ayının son on günündeki tek geceler olduğuna işaret etmesine rağmen hangi gece olduğunu Allah’ın bildirmediği noktasında kümelenmiştir. Bu belirsizlik, kulluğun tevhide, sabra ve mütevekkilliğe dayanacağını gösteren itikadî bir hikmet olarak değerlendirilir. Sonuçta her yıl farklı zamanlara denk gelen Kadir Gecesi’nde bulunmak, müminler için her Ramazan’da bir sınav ve fırsattır.
4. Kamerî döngü önceliği: İslam’da ibadetlerin ve kutsal vakitlerin tayini kamerî döngü ile yapılır, mevsimlere göre değil. Kadir Gecesi’nin kamerî takvime bağlı olması bu geleneğin bir parçasıdır. Ramazan ayı başta olmak üzere İslamî zamanlar güneş yılına göre sabit tutulmamış, nesî kalkınca bu zamanlar her yıl 11 gün kayacak şekilde düzenlenmiştir. Dolayısıyla Kadir Gecesi, herhangi bir mevsimsel astronomik sabitlikle ilişkili değildir.

Kadir Gecesi’nin miladi takvimle ilişkilendirilmesi neden aynı gündüz süresi ve mevsime sahip bir gece olmadığı sorgusunu da doğurmaktadır. İslam’da mevsimsel eşitlik değil, ilahi hikmet ve ibadet zamanı önceliklidir. Eğer sabit bir gün olsaydı (örneğin hep yazın 10 Ağustos), bu coğrafi olarak bazı bölgelerde sürekli uzun gündüzler, bazılarında kısa gündüzler demek olurdu.

Hicrî takvimle 33 yılda bir Ramazan mevsimleri döner, böylece adaletli bir dağılım sağlanmış olur.

Kaynaklar:

1. Bayram Ayhan, “Kuran’ın Nüzûl Sürecinde Vahyin İlk Yılının Tahlili” (Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014), 41-45.
2. Casnazâni, Muhammed, Şetha Dargazelli, Cemal Hüseyin, Hamin Nuaymî ve Louay Fatoohi. “Hz. Peygamber Devri Kronolojisinin Miladi Karşılığı İle İlgili Bir Araştırma”, çev. Kasım Şulul. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 6/1 (2000): 142-172.
3. Mubarekfûrî, Safiyyurrahman. er-Rahîku’l-mahtûm. Katar: Vizâratu’l-Evkâf, 2007, s. 66.
4. Mubarekfûrî, Safiyyurrahman. İnneke lea’lâ hulukin azîm. 3 cilt. Ürdün: Mektebetu Kunûzi’l-Marife, 2006, 1/44.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet