Uteka, yani azatlılar namazı hadislerde geçer mi?

- Birçok yerde Azatlılar veya Uteka namazı şeklinde Şevval ayına özel bir namazdan bahsediyor. Bu hadis midir?
- Rivayet şöyle:
Uteka- Azatlılar namazı:
Enes (Radıyallahu Anh)'dan rivayet edilen bir hadis-i şerifte Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur:
“Her kim Şevval ayı içerisinde gece veya gündüz 8 rekat kılar, her rekatında Fatiha Suresi'nden sonra 15 kere İhlas Suresi okur, namazını bitirince 70 kere 'Sübhânellâh' der, sonra 70 kere de bana salevât okursa (Allahümme Salli Ale Seyyidina Muhammedivveale Ali Seyyidina Muhammed), beni hak ile peygamber olarak gönderen Allah-u Te'ala adına yemin ederim ki Allah-u Te'ala o kişi için kalbine hikmet pınarları akıtır ve dilini hikmetle konuşturur, ayrıca Allah-u Te'ala ona dünyanın derdini ve devasını (başına gelen şeylerden nasıl kurtulacağını) gösterir.Yine beni hak ile peygamber olarak gönderen Allah-u Te'ala'ya yemin ederim ki, her kim bu namazı tarif edildiği üzere kılarsa namazın son secdesinden başını kaldırmadan Allah-u Te'ala onun günahlarını bağışlar, öldüğünde ise affedilmiş bir şehid olarak vefat eder. Hangi bir kul bu namazı seferdeyken kılarsa Allah-u Te'ala mutlaka ona istediği yere gidip gelmeyi kolay eder. Bu kulun borcu varsa Allah-u Te'ala borcunu ödettirir ve Allah-u Te'ala'dan bir isteği varsa onu yerine getirir. Beni hak ile peygamber olarak gönderen Allah-u Te'ala'ya yemin ederim ki, hangi bir kul bu namazı kılarsa okuduğu her ayet-i kerimeye ve her harfine mukabil olarak Allah-u Te'ala kendisine cennette bir mahrefe verir." Bunun üzerine: "Ya Rasulellah! Mahrefe de nedir?" diye sual edilince: "Cennetteki bahçelerdir ki, ağaçlarından bir ağacın altında atlı süvari 100 yıl dolaşır da o ağacı(n kapladığı alanı gezmeyi) bitiremez." buyurdu.

Değerli kardeşimiz,

Öncelikle ifade edelim ki, hadis kaynaklarında, Uteka yani Azatlılar namazı olarak bilinen bu namazla ilgili bir rivayet bulamadık. Ayrıca bakabildiğimiz tefsir, tarih, siyer, fıkıh kaynaklarında da bu anlamda bir hadis bulamadık.

Uteka / Azatlılar namazıyla ilgili rivayeti sadece nasihat ve ahlak kitabı olan "el-Gunye" isimli eserde bulabildik. (Abdülkadir el-Geylani, el-Gunye, Arapça, 2/249, Türkçe, s. 889)

Muhtemelen buradaki bilgiden hareketle, sosyal medyada ve diğer yerlerde yayılmış olabilir.

Hadis olarak nakledilen bu rivayet sahih değildir. Çünkü;

a) Bu rivayet hiçbir sahih kaynakta geçmiyor.

b) Görebildiğimiz kadarıyla; hiçbir tahrih kaynağı bu rivayete yer vermemiştir.

c) Konuyla ilgili araştırma yapan diğer uzmanlar da “bu hadisin sahih olmadığını, hatta uydurma olduğunu” belirtmişlerdir. 

d) Hadis diye nakledilen bu rivayetin senedinde birçok meçhul hatta hadis uydurduğu söylenen raviler vardır.

Bu ravilerden birini numune olarak yazmakla iktifa edeceğiz: Yahya b. Şebîb (el-Yemanî)

Bu ravi hadis uydurmakla itham edilmiştir. (Mevsuatu’l-Hadis)

İbn Hibban gibi hadis otoritelerine göre bu zat “Hiçbir surette hüccet olmaz.” (Zehebi, Mizanu’l-itidal, 9345; İbn Hacer, Lisanu’l-mizan, 919)

f) Hadisin metninde oldukça nekaret (hadislerde görülmeyen ifadeler) vardır. 

Bizim görebildiğimiz kadarıyla: “Beni hak peygamber olarak gönderen (Allah’a) yemin ederim ki..." cümlesi üç defa tekrar edilmiştir. Bu sahih hadislerdeki üsluba uygun görünmemektedir.

Ayrıca farz namazlar için verilmeyen sevapların ve kurtuluş müjdelerinin ne ayet ne de sünnette yeri olmayan bir nafile için söylenmesi de bir rekakettir.

Not:

el-Gunye’de, Ebu Hanife’nin Ehl-i sünnet dışı bir mezhep olan Mürcie’den gösterilmesi özellikle Hanefilerin tepkisini çekmiş, bundan dolayı eserin Abdülkadir-i Geylani Hazretlerine ait olmadığı ileri sürülmüştür.

Abdülhak ed-Dihlevi’ye göre bu eser Abdülkadir-i Geylani’ye ait değildir. (bk. TDV İslam Ansiklopedisi, el-Gunye md.)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet