Maide suresi 67. ayette “Ali’nin müminlerin mevlası olduğunu tebliğ et” ifadesi var mı?

- Maide 67 ayetinin nüzul sebebi ve nüzul zamanı nedir?
“Ey Resul! Rabb’inden sana indirileni tebliğ et.” (Maide, 67) ayeti Ali b. Ebu Talib hakknda inmiştir.» İbni Ebu Hatem, “Tefsiri ibni Ebu Hatem”, 4/1172, hadis 6609 hadisi ibni Asakir “Tarihi Dimeşk”, 42/237’de ve Vahidi “Esbab en-Nüzul”, sayfa 115‘de Ali b. Abis’e kadar kendi senedleri ile ondan sonra ise İbni Ebi Hatem’in senedi ile rivayet etmiştirler.
- İbni Merdeveyh Abdullah b. Mesud r.a’ın şöyle dediğini rivayet etmiştir: Biz Rasulullah zamanında bu (Maide 67.) ayeti şöyle okurduk:
“Ey Resul! Rabb’inden sana indirileni, Ali’nin müminlerin mevlası olduğunu tebliğ et.” Suyuti, “ed-Durrul Mensur”, Maide suresi 67. ayetin tefsiri bölümü..
- Bunun gibi Sünni kaynaklarda Hz Ali'nin vasiliğine delalet eden pek çok rivayete rastladım, bu rivayetlerin sıhhati nedir?
- Ehli sünnet Hz Ali'nin imametini gerçekten örtbas ve gizlemeye mi çalışıyor?

Değerli kardeşimiz,

Medine’de inen söz konusu ayetin tam meali şöyledir:

“Resulüm! Rabbinden sana indirileni tebliğ et. Eğer bunu yapmazsan, risalet tebliğini yerine getirmemiş olursun. (Korkma!), Allah seni insanlardan korur. Şüphesiz Allah  kafir bir topluluğu hidayete erdirmez.” (Maide, 5/67)

- İbn Abbas’a göre, “Bunu yapmazsan”ın manası, “Kur'an’dan bir tek ayeti gizlersen, bütün Kur'an’ı tebliğ etmemiş gibi olursun.” demektir. (bk. İbn Kesir, ilgili ayetin tefsiri).

- Önce bakıyoruz ki, bu ayette hususi bir konudan ziyade genel bir tebliğ emri vardır. “Rabbinden sana indirileni tebliğ et.” mealindeki ifadeden bunu anlamak mümkündür. “Allah seni insanlardan korur.” ifadesi de bu genel anlama uygun zikredilmiştir. Hz. Ali’yi halife tayin etseydi, Müslümanlardan kimse karşı çıkmazdı, çıkamazdı. Kureyş müşrikleri -kabilecilik taassubu ile- akrabaları olan Hz. Ali’nin veliaht tayin edilmesinden sadece memnun olurlardı.

Peki, “Allah seni insanlardan korur!” ifadesinde kimler kastedilmiştir?

- Müfessirlerin verdiği bilgiye göre, Yahudi, Hristiyan ve müşriklerdir. Çünkü, Kur'an’da onların pek çok kusurları zikredilmiş, ayıpları ortaya konulmuş, fikir ve düşünceleri tahkir ve tezyif edilmiştir. Bunları açıkladığı takdirde, Medine Yahudileri, Hristiyan devletleri ve Mekke müşrikleri Hz. Peygamber (asm)’e suikast yapabilirlerdi. Nitekim, ilk günden beri defalarca bu suikast düzenlenmiştir. Fakat Allah her defasında onu korumuştur. (krş. Taberi, Razi, ilgili ayetin tefsiri)

Bu ayetten önce gelen, 

“Eğer onlar Tevrat'ı, İncil'i ve Rablerinden kendilerine indirileni gereğince uygulasalardı, muhakkak ki üstlerinde(ki ağaçların meyvelerinde)n ve ayaklarının altındaki (ürün)lerden yerlerdi. İçlerinde tutumlu (ılımlı) bir ümmet var, ama onlardan çoğu, ne kötü işler yapıyorlar?” (Maide, 5/66)

mealindeki ayette söz konusu edilenler Ehl-i kitaptır. Bu da surenin 67. ayetinin hedefinde bu Ehl-i kitabın olduğunu göstermektedir.

- Kurtubi’ye göre, bu ayet, Rafızilerin “Hz. Peygamber (Hz. Ali ile ilgili) bazı şeyleri gizli tutmuş, korkusundan açığa vuramamış.” şeklindeki iddialarını ve iftiralarını kökünden reddetmektedir. (bk. Kurtubi, ilgili ayetin tefsiri)

- Hz. Aişe de bu ayette yer alan “Bunu yapmazsan, risalet tebliğini yerine getirmemiş olursun.” mealindeki ifadeye dayanarak, “Kim Hz. Muhammed (asm)’in vahiyden bir şey sakladığını söylerse, yalan söylemiş olur.” demektedir. (Buhari, Tefsir, Maide 7; Müslim, İman 287)

- Sorudaki yer alan değişik rivayetlerin hepsi Suyuti’nin “ed’durru’l-Mensur” adlı tefsirinde yer verilmiştir. Suyuti, ayetin nüzul sebebi, Hz. Ali ile ilgili olduğunu söyleyen bir-iki rivayete yer verdiği gibi, başka sebeplere yer veren ondan fazla rivayete yer vermiştir. Bunlardan yalnız Hz. Ali ile ilgili olan rivayetin doğru, diğerlerinin yanlış olduğunu gösteren hiçbir ilmi dayanağımız yoktur.

Suyuti, bir ilim, bir bilgi olarak bunları rivayet etmiştir. Yoksa bunların hepsinin doğru olduğunu söylemesi mümkün değildir.

Kaldı ki, soruda belirtilen bilginin hemen yanında şu rivayete de yer verilmiştir: İbn Ebi Hatim’in rivayetine göre, Antere: Hz. Ali’ye: "Hz. Peygamber (asm)’in kimseye söylemeyip de sadece kendisine söylediği bilgiler var mı?" diye sormuş. Hz. Ali: "Asla böyle bir şeyin söz konusu olmadığını belirtirken de konumuz olan ayeti delil olarak zikretmiştir…” (bk. Suyuti, a.g.y)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet