Nassları sadece zahirine göre anlamak doğru mudur?

Değerli kardeşimiz,

Nasslar Zahirine Göredir

Dini metinlere (ayet ve hadislere) nass denilir. Usül kitaplarımızda “Nasslar zahirine göredir.” hükmü yer alır. Hatta bu bakış açısını esas alan Zahirilik mezhebi vardır. Ancak şu durum göz ardı edilmemelidir: “Genellemelerin genelde istisnaları da olur.”; elbette bunun da istisnaları vardır. Bu durumda bu ifade, “Nasslar genelde zahirine göredir.” manası taşır. Mesela şu iki ayete bakalım:

1. فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَٓاءِ “…hoşunuza giden kadınlarla evlenin.” (Nisa, 4/3)

2. وَاِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُواۜ “İhramdan çıktığınızda avlanın.” (Maide, 5/2)

Bu ayetlerdeki emirler, ibaha bildirir. Yani, “evlenebilirsiniz, avlanabilirsiniz” demektir. Yoksa herkesin evlenmesi ve hac ve umre için ihrama giren her insanın ihramdan çıkınca avlanması gerekirdi.

Bir de şu ayete bakalım:

يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُٓوا اِنْ تَنْصُرُوا اللّٰهَ يَنْصُرْكُمْ “Ey iman edenler! Allah'a yardım ederseniz O da size yardım eder.” (Muhammed, 47/7)

İnsanı ve âlemi yaratan Allah, elbette yarattıklarına muhtaç değildir. Dolayısıyla "Allah'a yardım"dan murat, Onun dinine yardımdır. Yani “O’nun dinine yardım edersiniz, o da düşmanlarınıza karşı size yardım eder.”

Türkçemizde de deyim olarak kullanılan nice cümle zahirine göre değerlendirilmez. Mesela, artık insanlara tam güveni kalmayan birine “Niye böyle herkese şüpheyle bakıyorsun?” dediğimizde “Sütten ağzım yandı, yoğurdu üfleyerek yiyorum.” diyebilir. Bu sözünün doğru olması için illa sütten ağzının yanmış olması gerekmez, zaman zaman vefasızlıklar yaşaması bu cümlenin doğru olması için yeterlidir. Misal olarak şunlara da bakabiliriz:

- Adam küplere bindi.
- Güvendiğim dağlara kar yağdı.
- Her işe burnunu sokar.
- Burnu bir karış havada.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet