Kelimelerin lügat ve ıstılah anlamlarında iltibas nasıl oluyor?

Değerli kardeşimiz,

Aynı kelime her zaman aynı anlamı ifade etmeyebilir. Mesela “Amir memura şöyle yapmasını rica etti.” ve “Arkadaşımdan şöyle yapmasını rica ettim.” cümlelerinde her iki rica aynı anlama gelmez. Çünkü üstten gelen rica, emir manası taşır.

Kur'an'da geçen bazı kelimelerin lügat ve ıstılah anlamlarının kendi bağlamlarında ele alınmaması, ayetlerin yanlış yorumlanmasına sebep olur. Mesela, "vahiy" kelimesi lügat anlamı olarak "bir şeyi gizlice ve seri olarak bildirmek" anlamına gelir. (İsmaîl Hakkı Bursevi, Ruhu’l- Beyân, Daru'l- Kütübi'l- İlmiyye, Beyrut, 2002, I, 325) Istılah olarak ise, Cenab-ı Hakk'ın peygamberlere gönderdiği özel mesajın adıdır. [bk. Şerafeddin Gölcük, Kelam, (Süleyman Toprak ile birlikte), Selçuk Ün. Yay. Konya, 1988, s. 288] Bu iki kullanımın yerlerini bilmeyen birisi, Kur'an okurken her gördüğü vahiy kelimesini ıstılah anlamında anlarsa, arıyı da bir peygamber olarak görmesi gerekecektir. Zira Cenab-ı Hak arıya da vahyetmiştir. (bk. Nahl, 16/68) Hâlbuki buradaki vahiy “arıya yüklenen ilahi proğram ve ilahi sevk” olarak anlaşılsa, hiçbir anlama problemi yaşanmayacaktır.

Bir de şu ayete bakalım:

اَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ  "...Onun bitirdiği nebat çiftçilerin hoşuna gider..." (Hadid, 57/20)

Bu ifade dünya hayatının mahiyetini anlatan ayetin bir bölümüdür. Mealde "çiftçiler" olarak verdiğimiz ibare, ayette "küffar" olarak geçer. Küffar kelimesinin müfredi "kâfir" olarak gelir. Çiftçiye "kâfir" denilmesi, tohumu toprağa bıraktığında üzerini örtmesinden dolayıdır... Keza, karanlığıyla her şeyi örten geceye de "kâfir" denilmiştir. (İbn Kuteybe, Te'vilu Müşkili'l-Kur'an, Daru't-Türas, Kahire, 1973, s. 75-76)

Şimdi, "Allah'ı inkâr eden" anlamında kullandığımız kâfir kelimesini, "çiftçi" anlamını kastederek rastgele kullanacak olursak işler karışacaktır.

İşte, özellikle Bâtıni akımların Kur'an lafızlarını rastgele kullanmaları, kendilerine tabi nice insanı Kur'an'ın gerçek anlamından uzaklaştırmıştır. Zira onlara göre namaz bir duadır; zekât, temizlenmektir; oruç, sır tutmaktır...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet