İsim vermeden insanların aleyhinde konuşmak gıybet olmaz mı?

- Gıybet konusunda şöyle bir bilgi duydum:
"İsim vermeden, dinleyenler tanımayacak şekilde insanların aleyhinde konuşmak gıybet değildir."
- Bunun şer'î bir dayanağı var mıdır?
- Neticede, gıybet edilen adam o ortamda hazır bulunsaydı, bakacaktı ki gıybet eden adam -isim vermeden de olsa- kendisinin aleyhinde konuşuyor. Ve muhtemelen bu durum hoşuna gitmeyecekti.

Değerli kardeşimiz,

Gıybet, bir Müslümanın diğer bir Müslüman kardeşinin arkasından konuşarak, duyduğunda üzüleceği veya utanacağı bir kusurundan bahsetmesidir. (bk. Tirmizî, Birr, 23; Dârimî, Rikat, 6; Mâlik, Muvatta, Kelâm,10; Ahmed b. Hanbel, II/384, 386)

Allah Teala, insanoğluna öyle büyük bir şeref atfetmektedir ki, onun kusurlarının gıyabında söylenmesini dahi dinen ağır bir suç olarak ilan etmiştir. Bu keyfiyet, rahmeti gazabına galip olan Rabbimizin, günahkar ve kusurlu olan bir kulunu dahi koruyup himaye ettiğini gösterir.

İsim vermeden, isim vermeye gerek bırakmayacak bir işaret de belirtmeden yapılan konuşma gıybet sayılmaz. Dinleyenlerin de o kimseyi tanımaması gerekir.

Nitekim, Resulüllah aleyhissalatü vesselam, insanların yanlış davranışlarından dolayı onları uyarmak için zaman zaman "Ne oluyor ki bazı kimseler şöyle şöyle diyor..." (Buharı, Nikah 2; Ebu Davud, Edeb, 5) şeklinde isim vermeden, bazı insanların söyledikleri sözlerden dolayı onları kınamış ve yanlış olduğunu belirtmiştir. 

İsim belirtilmese de eğer konuşulan kişinin kim olduğu anlaşılıyorsa, yine gıybet olur. Zira önemli olan gıybeti yapılanın incinip incinmediğidir. Çünkü Allah, insanın kişiliğine, izzetine önem verilmesini istiyor. Tahkir edilmesini istemiyor.

Gıybet, insanın izzet ve şahsiyetine dokunduğu için yasaklanmıştır. İsim verilmeden bir kişi hakkında yapılan gıybet, halk arasında o kişiye karşı herhangi bir kişilik zedelemesi söz konusu olmuyor.

Kişi, kendi aleyhinde yapılan gıybet ortamında bulunmuş olsa bile bunu, kendisinden başkası bilmediği için, kendisi üzülse bile rencide olması söz konusu değildir.

Söylenenler kendisinde yoksa zaten masumdur, varsa, toparlanmaya, kendine çeki düzen vermeye sebep olabilir.

Her ne kadar, isim vermeden bir kişinin aleyhinde konuşmak gıybet sayılmıyorsa da asıl olan, evla olan, ne şekilde olursa olsun hiçbir zaman, hiçbir yerde hiç kimsenin gıybetini yapmamaktır. Alimlerin görüşü bu yöndedir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Gıybet hakkında bilgi verir misiniz? Gıybet günahının hükmü nedir ...
- Gıybet Felaketiyle Savaş.
- Gıybet nedir, hangi konularda gıybet haram olmaz?
- Bulunduğumuz ortamı terk edemiyor ve gıybet dinlemek zorunda ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet