Çöl Arapları yatsı namazına ne ismi veriyorlardı?

- ​İbn Ömer (radıyallahü anh)'dan (rivâyet edildiğine göre) Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur:
 "Sakın çöl Arapları (şu yatsı) namazımızın ismi hususunda sizi tesir altına almasınlar, uyanık olun! Bu (namaz) yatsı (namazı)dır. Fakat onlar develeri yüzünden yatsıyı gecenin karanlığına kadar geciktirirler." (Müslim, Mesâcid 228-229; Nesâî, Mevakît 23; İbn Mâce, Sala 13; Ahmed b. Hanbel, II, 10, 19,49, 144)

Değerli kardeşimiz,

Çölde yaşayan Araplar güneş batınca hayvanlarını barınaklarına sürer, biraz dinlendirirler, karanlık bastırınca da kaldırır, sütlerini sağarlardı; bu vakte de “ateme” derlerdi.

Bu vakitte kılınması sebebiyle yatsı namazına da “ateme namazı” (salâtü’l-ateme) denmiştir. Bu tabir birçok hadiste geçmekte ve bunlardan birinde şöyle buyurulmaktadır:

“Eğer ateme namazı ile sabah namazının sevabını bilselerdi, sürünerek de olsa gelirlerdi.” (Buhari, Ezan, 9)

Yatsı vakti Kur'an-ı Kerim’de “işâ” (العشاء) kelimesiyle ifade edilmektedir. (bk. Nur 24/58)

Bedevî Araplar ise, bu tabiri akşam namazı için kullanıyorlardı. Hz. Peygamber (asm) Efendimiz, karışıklığa yol açmaması için işâ kelimesinin akşam namazı için kullanılmamasını istemiştir. (Buhari, Mevakitüs’s-salat, 19)

Aynen bunun gibi, yatsı namazı için bedeviler tarafından yaygın olarak kullanılmakta olan ateme kelimesinin bu namazı ifade için Kur'an’da zikredilen işâ tabirinin yerini alması hususunda hoşnutsuzluğunu belirtmiş ve bu konuda dikkat ve titizlik gösterilmesini emretmiştir:

“Bedevîler yatsı namazının ismi hususunda sakın size baskın gelmesinler. Çünkü onun ismi Allah’ın kitabında işâdır.” (Müslim, “el-Mesâcid”, 229)

Böylece Müslümanların dinî kavram ve terimler konusunda Kur'an ve sünnette zikredilen kelimeleri esas almalarının lüzum ve ehemmiyetine işaret edilmiştir.

Özetle, ibadetler zamanında yapılmalıdır, örf ve âdetler de buna göre şekillenmelidir, yoksa sadece gelenek ve görenekler esas alınırsa, ibadetlerimize zarar verebilir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet