Şüphesiz Allah çarşı yerlerinde O’nu zikredenlere hayret eder, anlamında bir hadis var mıdır?

"Şüphesiz Allah çarşı yerlerinde O’nu zikredenlere hayret eder (veyahut) güler."

- Bu rivayetin sıhhati, tahrici ve şerhi hakkında bilgi verebilir misiniz?

Değerli kardeşimiz,

- Bu hadis Kütübü Sitte'de zikredilmemiştir. Ancak Ebu Davud Mürsel rivayetleri derlediği bir eserinde, Darekutni de "Sıfat" adlı kitabında buna yer vermiştir. (bk. Ebu Davud, el-Merasîl, 1/112; Darekutnî, Sıfat, 1/72)

- Zehebi, bu rivayetin zayıf olduğuna dikkat çekmiştir. (ez-Zehebi, El-Uluv lil'aliyyilgaffar, s. 308)

- Bu gibi ifadeler “Sıfat” ve “müteşabih” rivayetler konusuna dahildir.

Selef alimleri bunların sahih kısmını kabul etmekle beraber, yorumlarını yapmaz, işin aslını Allah’ın ilmine havale ederler.

Nitekim bu konuda Süfyan b. Uyene’nin şu görüşüne yer verilmiştir. Rivayete göre, Ahmed b. Nasr “Kalbler, Allah’ın iki parmağı arasındadır.”, “Allah sokaklarda kendisini zikredenlere güler veya hayret eder / hoşnutluk gösterir.” manasına gelen hadis rivayetlerini sormuş, Süfyan b. Uyeyne de. “Bu gibi rivayetleri olduğu gibi zikredin, fakat bir keyfiyet belirlemeyin.” demiştir. (Ebu Davud, Merasil, a.g.y; Darekutni, a.g.y; Zehebi, Siyeru A’lami’n-Nubela, 8/467; el-Uluvvu lil-Aliyyi’l-Ğaffar,1/156 )

- İmam Şafii’nin hocasu Veki’ de bu gibi hadisler için “Biz bunları olduğu gibi kabul ederiz, fakat bunları yorumlamayız, 'Niçin böyledir, nasıl olur?' gibi detaylara girmeyiz.” demiştir. (bk. Darekutni, a.g.e, 1/71)

- İmam Nevevi de “İnsanoğlunun kalbi Allah’ın iki parmağı arasındadır” manasına gelen hadisi açıklarken, bu gibi “sıfat” hadislerine karşı iki duruş olduğunu söyler.

Bunlardan biri (selefin görüşü), bunu yorumlamadan fakat Allah’ın bir benzerinin olmadığını da düşünerek iman etmektir.

İkincisi (halef alimlerinin görüşüdür ki) bu gibi sıfatları yorumlamaktır. Burada “Allah’ın parmaklarından maksat, Allah’ın sonsuz kudretinin ve mutlak iradesinin hükmü altında olmasıdır.” (Nevevi,16/204)

Buna göre, “Şüphesiz Allah çarşı yerlerinde O’nu zikredenlere hayret eder (veyahut) güler” anlamındaki hadiste geçen Allah'ın gülmesi veya hayret etmesi, Onun Zatına layık olarak mukaddes bir memnuniyeti ve hoşnutluğu olarak anlamak mümkündür. Çünkü, çarşı ve pazarlar genellikle insanların dünyaya teveccüh ettiği yerlerdir. Bu yerlerde bile kişi Allahı hatırlıyor, onun emri ve yasaklarına riayet etmesi, elbette Allah'ın hoşuna giden bir haldir.

Demek ki, bu hadis ile, çarşıda-pazarda, işinde gücünde olanların sürekli Allah’ı hatırlamasının ve onun rızasına uygun bir hayat sürmesinin, ne kadar önemli olduğuna dikkat çekilmiştir.

İlave bilgi için tıkayınız:

- Yüce Allah hakkında, neşe, sevinç, ferah, memnuniyet gibi isimler söylenebilir mi?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet