Sonsuz olmayan neden ilah olamaz?

- Allah'ın vahdeti ispatlanmaya çalışırken alimlerimiz en çok Burhan-ı temânu dediğimiz delili zikretmişlerdir. Ve örnek olarak iki sınırsız ilim, irade ve kuvvet sahibi olan ilahtan bahsedilir. Böyle olunca Fahreddin Razi (rahimehullah)'ın da dediği gibi birkaç ihtimal ortaya çıkar ve bunların hepsi imkansızdır. Bu ihtimallerin imkansızlığını da gayet mantıklı bir şekilde açıklar. Şimdi:
1. İlah nedir? İlah kavramının veya ilahın SONSUZ olması fikrini kim ortaya atmıştır? Sonsuz olmayan neden ilah olamaz?
2. Ve neden kainattan yaratıcı olan Allah'ın ezeli ve ebedi veya sonsuz kudret sahibi olduğu ortaya çıkar? Mesela kainat sonsuzdur diyemeyiz. Öyle tabir kullanıyoruz ama bu evrenin büyüklüğünü ifade etmek içindir. Yoksa gerçekten sonsuz olduğu için değil. Şu halde kainatın yaratılması için mesela 10 kuvvet gerekiyorsa. Onu yaratan ilahın 11 veya daha fazla kudreti olamaz mı? Bu kadar kudret ile sınırlı ilah olamaz mı? Sonuçta kainatı yine yaratacak güçte. Nasıl sonsuz oluyor peki?

Değerli kardeşimiz,

Kainata bakılırsa, her şeyin zaman ırmağında bir başlangıca sahip olarak varlık sahasına geldiği ve süratle kendine layık yetkinliğine ulaşarak sonlandığı görülmektedir.

Kainat büyüklüğündeki bu eylemin hiçbir parçası ya da bütünü kendi kendisini varlığa getiren ve durdurmayarak götüren konumunda değildir. Her şey yaratma ve var etme fiilini kabul etme ve ona göre akışta yer alma bakımından tüm bu bileşik fiilin failini gösterir.

İşte ilah kelimesi yakin derecesinde onun içinlik anlamında (le hu) dan türetilen isimdir.

Zamanda bir başlangıcı olan kainat tüm parçaları ile birlikte zamansal ya da diğer ifade ile sonlu olduğuna göre failin sonlu olmaması gerekir. Zira aksi taktirde bir başka açıdan temanu olur ki sonlu bir fail esasen tesir kabul eden olarak mutlak fail ya da ilah olamaz.

Bu bakımdan kainata ya da yaratma fiilini kabul bakımından her şeye nispetle Cenab-ı Bari’ye sonlu olmayan anlamında "ezeli" denir.

Halbuki kainat nispeti olmaksızın fail-i muhtarın mevcudiyetinin zatı ile kaimlik olduğu ve her türlü nispetten münezzeh ve tanımsız bir mutlakıyet olduğu anlaşılır.

Bütün kainatı var edecek ve devam ettirecek kudretin bir derece yukarısı ya da daha fazla yukarısı sadece nispetleri saymaktan ibarettir.

Ancak sayanın yorulacağı bu iş zatı ile kaim Cenabı Hakk’ın indinde kolaylık bakımından aynı kalır. Zira onun zatına müstenid olan sıfatları geçerliliklerini taalluk ettikleri şeylerden değil onun kendisinden alırlar.

Dereceleri sayılmak varlıktaki kudret mahsullerine aittir.

Kudreti ilahi ise sayılan değil dilediği kadar sayandır (El Muhsi).

İlave bilgi için tıklayınız:

- Kainatta birden fazla ilah olsaydı sonuç ne olurdu?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet