Sinir ve öz güvensizlik var, ne yapayım?

- En küçüklükten hep üzerine bağırılarak en küçük hatamda bile yüksek tepkiler verilerek büyütülen bir kişiyim. Şu an yaşım 27 ama hâlâ hayata karşı hem özgüvensizim hem de bende en küçük şeylerde çok fazla sinirleniyorum bu yüzden hayata karşı analiz yeteneğim yok diyebilecek kadar az.
- Ve doktor falan hiçbiri bir şey yapmıyor sakinleştirici verip gönderiyorlar. Ben bu sinir ve özgüvensizlik yüzünden hayatımda çok şansları kaybettim gelecekte de kaybedersem insan kırarsam bunların vebalinden nasıl kurtulacağım?

Değerli kardeşimiz,

İnsanın en doğal duygularından biri öfkedir.

Kişi, aşırı kaygılandığında ve korktuğunda gösterdiği ilk tepki öfkedir ve öfkenin direkt ifadesi de saldırgan davranışlardır. Öfke, bilinçli olarak meydana gelen bir durum değil, genellikle güvensizlik, baskı, engellenme, haksızlığa uğrama, eleştirilme, küçümsenme, mahrum bırakma ya da karşı koyma gibi rahatsızlık veren durumlarda meydana gelir. Bazen de kişiye karşı doğrudan bir tehdit olmamasına rağmen, kişinin yanlış algılamasından dolayı kendi benliğine, kişiliğine bir saldırı gibi düşünmesi sonucu öfkelenir, sinirlenir.

- Öncelikle bu tanımlardan yola çıkarak öfkenizin, sinirinizin nedenini bilmeniz gerekir.

Bununla beraber sizin yazdıklarınızdan yola çıkarak şunu diyebiliriz:

Bu denli ağır öfkenizin altında geçmişte yaşadıklarınızdan dolayı kendinizle barışık olmamanız ve kendinizi sürekli aşağılamanız, değersiz görmeniz yatmaktadır. Çünkü sürekli eleştirilen, övgü ve takdir görmeyen çocuk, belirli bir zaman sonra gerçekten kendisini yetersiz, eksik görmeye başlar ve öz güvenini kaybeder.

Unutmamak gerekir ki, öz güven kişinin gerçekte başarılı veya başarısız, yetenekli ve yeteneksiz olduğunu değil, çevrenin onunla ilgili olumlu veya olumsuz davranışlarından yola çıkarak kişinin kendi kanaatleri ile oluşur.

Kişi çevresinin söz ve davranışlarına bakarak, kendisini yetenekli veya yeteneksiz algılar ve düşük/yüksek özgüvene sahip olur. Bu algı çoğu zaman yanlıştır.

Burada kişinin karakteri, mizacı da büyük rol oynar. Çünkü yapı olarak doğuştan kardeşlerine göre biraz daha hassas olan, kısmen içe dönük kişi, çevrenin bazı söz ve davranışlarından daha çok etkilenir. Kırılgan yapısından dolayı, her eleştiriyi ciddiye alır ve sonuçta da olumsuz bir kendilik imajı geliştirir.

Mesela “Ben yapamam, ben konuşamam, ben beceremem. Arkadaşlarım / kardeşlerim benden daha iyi, benim analiz yeteneğim yoktur.” gibi.

Bu durumda gerçekçi bir değerlendirme ile kendinize karşı şefkatli olmanızda fayda var. Çünkü sizin asıl kızgınlığınız kendinize ve kendi benliğinizedir. Çocuklukta size karşı yapılan hatalı davranışlardan dolayı kendinizi suçlu ve değersiz görmeye başlamış olabilirsiniz. Bu da öz güveninizi sarsmış.

Şimdi kendinizle kavgalı olduğunuz, kendinizi beğenmediğiniz için, olmasını istediğiniz “ben” ile algıladığınız “ben” farklı olduğu için gerilim yaşıyorsunuz. Siz kendinizle konuşurken veya aklınızdan kendinizle ilgili geçirdiğiniz düşünceleri bir arkadaşınıza söyleseniz, mesela “sen beceriksizsin, özgüvenin düşük, yeteneksizsin, bir şey yapamazsın, bir şey beceremezsin” deseniz, o arkadaşınız sizinle bir daha asla konuşmaz.

O hâlde, arkadaşınıza söyleyemeyeceğiniz şeyleri kendinize de söylemeyin.

Temel hedefiniz, gerçekçi olmayan kendilik anlayışınızdan vazgeçerek gerçek benliğinizi güçlendirip öz güveninizi beslemektir.

Siz kendiniz hakkındaki düşüncelerinizi, kendinizle ilgili iç konuşmalarınızı değiştirseniz, öz güveniniz değişecek, duygularınız da davranışlarınız da değişecektir. Çünkü düşüncelerin duyguları, duyguları da davranışları belirlediği psikolojik bir gerçektir.

Öz güven, düşünerek veya inanarak zor gelişir. Bu, bir gerçektir. Bunun için en iyi yol, başararak özgüveninizi geliştirmenizdir.

Öncelikle, kendinizle ilgili olumsuz düşüncelerin bunlara neden olduğunu, bu düşüncelerin gerçek olmadığını, çocukluktan itibaren çevrenin tepkisinden yola çıkarak edindiğiniz bir düşünce olduğu konusunda kendinize telkin verin. Bunu sık sık yapın.

Daha sonra ise, en iyi olduğunuz bir veya iki alanda başarılı olmaya çalışın. Her insanın, -eğer geri zekâlı değilse-, yani eğitim hayatına katılabiliyorsa, başarılı olduğu, iyi yaptığı bir iki alan vardır. Veya biraz gayretle, çalışma ile geliştirebileceği bir iki yeteneği vardır. Bu alanlarda çok küçük de olsa elde ettiğiniz başarılar, size kendinizi iyi hissettirecektir.

Sonuç “Evet, benim de iyi yaptığım bir şeyler var.”

Bunun için geçmişte yaptığınız ve takdir aldığınız veya sizin kendi kendinize beğendiğiniz başarıları da düşünebilirsiniz. Bunları düşünürseniz, kendinize bakışınız daha olumlu olacak. Bu da öz güveninizi geliştirecektir.

Kaygılı yapınızdan dolayı hayata ve olaylara genellikle olumsuz yönleri ile bakıyorsanız bunu da değiştirin. Mümkün olduğu kadar, gerçekçi ama olumlu yönlerine odaklanın. İyiye, güzele odaklandıkça, kendinizi daha çok seveceksiniz.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet