Çok kararsızım ve hep pişmanlık yaşıyorum, nasıl rahatlarım?

- Sürekli kararsızlık yaşıyorum hiçbir şeye iyi ki yaptım diyemiyorum şükrediyorum tabi Allah’a ama bu farklı.
- Çokça psikolojik kitaplar okudum danıştım ama dini açıdan nasıl rahatlatırım kendimi bilmiyorum, çokça pişman oluyorum.

Değerli kardeşimiz,

Sorununuzla ilgili daha ayrıntılı bir bilgiye sahip değiliz. Ancak bununla beraber anlattıklarınızdan yola çıkarak, sözünü ettiğiniz şeyin psikolojide adına "Aboulomania" denilen bir duruma benzediği sonucuna varıyoruz. Yani karar verememe ve verdiği kararlardan rahatsız olma durumu.

Bu rahatsızlık, büyük oranda çocukluk yıllarındaki yaşantılardan kaynaklanır. Bu yıllarda anne-babanın çocuğa karşı aşırı müdahaleci, mükemmeliyetçi, kontrolcü yaklaşımları çocuğun özgüvenini sarsar, anne-babanın onayını almadan karar veremez hale getirir. Bu çocuk alacağı kararlardan, attığı adımdan emin olamaz ve böylece anne-babasına veya bir büyüğe bağımlı hale gelir.

Bundan dolayı ileriki yaşlarda ya tek başına karar almakta zorlanır ya da bir karar aldıktan sonra yanlış karar olduğunu düşünerek kendisini suçlamaya başlar. Bu durum sıklıkla yaşandığı takdirde, bir kişilik sorunu haline gelip, kişiyi vesvese hastalığına maruz bırakır.

Bunun dışında Aboulomania durumu, yine hayatınızın ilerleyen bir döneminde verdiğiniz kararların çevrenizden birileri tarafından eleştirilmesi, alaya alınması, yanlış yaptığınızın size sıklıkla söylenmesi sonucunda da ortaya çıkmıştır.

1. Öncelikle kendinizi, geçmişinizi ve kendinizle ilgili düşüncelerinizi tanıyın

Açıklamalarımızdan da anlaşılacağı gibi rahatsızlığınızın nedeni, sizin yeteneksizliğiniz veya sizde mevcut olan başka bir eksiklik değildir. Daha çok çevrenizdeki kişilerin size yönelik söz ve davranışlarından hareketle geliştirdiğiniz olumsuz algılarınızdır.

Bunun için size öncelikli tavsiyemiz; kendinizi, geçmişinizi, tepkilerinizi tanımaya çalışın. İlk defa ne zaman böyle bir algıya kapıldığınızı ve buna kimin neden olduğunu bulmaya çalışın.

Bu konuda iç görü kazandıkça, şimdiye kadar bilinmeyen neden bilinir hale gelecek. Artık sıkıntınız, bilinmezlikten çıkacak, ona hakim olacaksınız ve mücadele etmeniz de kolaylaşacaktır.

2. Sıkıntınız ne zaman, kimin yanında, hangi konularda ortaya çıktığını bulmaya çalışın

Sorunun kaynağı her ne kadar geçmişte yatsa da onu uyandıran bir olay, söz, bir davranışla veya kişilerle karşılaştığında yeniden tetiklenir. Yani büyük ölçüde özgüven eksikliği, yetersizlik, başarısızlık şemalarınız uyanır.

Bundan dolayı ne zamanlar veya kimin yanında kararsızlık durumunu daha şiddetli yaşadığınızı anlamaya çalışın: Örneğin mutlu günlerinizde de aynı şeyi yaşıyor musunuz? Yoksa sadece canınız sıkıldığında mı? Veya bir başarısızlığınızın hemen ardından mı?

Göreceksiniz ki, sizin rahatsız eden veya karar almada zorluk yaşadığınız şey, gerçek sabit bir yapınızla alakalı değil, duruma, zamana, kişiye göre değişen bir olgudur. Bu durumun farkında olmak, sizi biraz rahatlatacak ve mücadele için motivasyonunuza güç verecektir.

3. Kendinizle ilgili iç konuşmalarınızı değiştirin

Öyle anlaşılıyor ki, geçiş yaşantılarınızın etkisiyle bir karar öncesinde, günlük hayatınızda veya bir seçim yapmanız gerektiğinde iç konuşmalarınız oldukça negatifleşiyor. Örneğin “Ben yapamam, ben beceremem, ben tek başıma karar veremem, birisine danışmadan alacağım kararlarda yanılırım, yine yanlış karar vereceğim, yine olmayacak, vb.”

Psikoloji biliminde “kendini gerçekleştiren kehanet” diye bir kavram var. Çünkü olumsuz düşünceler ve duygular olumsuz sonuçlar doğurur. Kendinizle ilgili beklentileriniz olumsuz ise, karşılaşacağınız şey de olumsuzluklardır. Kısaca kişi kendi kehanetini kendi yerine getirir.

Siz de kendi kendinize telkinler verin. Örneğin sağlıklı kararlar vermek için yeterince donanımlı olduğunuzu; bu vesvesenizin, güvensizliğinizin kabiliyet ve yeteneklerinizle örtüşmediğini, sadece sizin kendinizle ilgili geliştirdiğiniz bir algı hatası olduğunu telkin edin ve buna inanın.

4. Bu duruma atfettiğinizi olumsuz anlamı değiştirin

İnsanları rahatsız eden olaylar veya davranışlar değil, o olaylara atfettiği anlamlardır. Siz de karar vermekte zorlanmanıza gereğinden fazla olumsuz anlam yüklüyorsunuz. Bu da kendinizi suçlamanıza, kendilik değerinizin düşmesine ve kendinize olan saygını azalmasına neden oluyor, anksiyeteniz ve geriliminiz artar.

Sonunda bu gerilim ve anksiyeteniz, bir kısır döngüye dönüşüp, tekrar yanlış kararlar almanıza sebep olabilir.

Belki de deneme yanılma yoluyla hayatı daha iyi öğreniyorsunuz. Çünkü yanlışlar ve hataların çok iyi bir öğretmen olduğu bilinen bir gerektir. Yanlış olmaza, hata olmasa hayatı nasıl tanıyacağız, doğruyu nasıl bileceğiz? Siz de durumunuza bu açıdan bakmaya çalışın.

Unutmayın her insanın mükemmel olması mümkün değil. Çevrenizde imrendiğiniz insanların da en az sizin kadar sıkıntıları ve sorunları var. Ama onlar sorunlarını kabul ediyor, abartmadan, hayatlarını cehenneme çevirmeden çözüm yollarını arıyorlar. Yani soruna değil, çözüme odaklanmışlardır.

Siz de bu özelliğinizi kendinizin bir parçası kabul edin, kendinizle barışık olun. Ama telaşlanmadan, kadere isyan etmeden, kendinizi diğer insanlardan aşağı görmeden çözüm yollarını da arayın ve iradenizi kullanarak çözümleri uygulayın.

5. Kafanızın sürekli kararlarınızla meşgul olmasına izin vermeyin

Kararsız kişilerin kafaları sürekli kararlarının yanlış olabileceği, yanlış yaparsa sonradan pişman olacağı ve sorumluluğunu taşıyamayacağı düşünceleri ile meşguldür. Bu düşüncelere sıklıkla kaygı ve korku da eşlik eder.

Bundan dolayı, kararlarınızla fazla meşgul olmayın. Hayatınızda başka ve önemli bir hedefiniz olsun ki zihnen onunla meşgul olabilesiniz. Spor, faydalı etkinlikler, uğraşlar, beceriler, dil öğrenimi, Kur'an tefsiri, tecvit... öğrenebilirsiniz.

Psikolojik sorunların tedavisi uzun bir süreç alır. Onun için öncelikle sabırlı olmanız ve iradenize hakim olmaya çalışmanızı tavsiye ederiz.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet