Şafii mezhebinden olan bir bayan, eski eşine vekalet vererek tekrar nikahlanabilir mi, veli izni şart mıdır?

- Şafi mezhebine göre, bir karı koca boşandıklarında, ikinci kez nikah kıyıp tekrar bir araya gelmek istediklerinde, Şafi olan kadının babasının rızası gerekli midir? (Kocası Hanefi, kadın Şafi)

Değerli kardeşimiz,

Hanefilerde akil baliğ olan kadın, aynen erkek gibi velisinin aracılığına gerek olmaksızın evlenebilir. Ancak yetişkin bir kız veya kadın dengi (küf’ü) olmayan bir adamla evlenmişse, velisi bu evliliği feshettirebilir (Merginani, Hidaye, I, 231).

Hanefilerin dışındaki mezheplerde ise, ister kız olsun ister dul, bir kadını ancak velisi evlendirebilir. Ayrıca veli bakire olan kızı evlendirmek için ondan izin alması gerekmez. Fakat velayeti altındaki kadının dul olması halinde ise, veli ancak ondan izin alarak evlendirebilir. Bu mezhepler,

 “Velisiz nikah olmaz.” (Buhari, Nikah, 36; Ebu Davud, Nikah, 19; Tirmizi, 14, 17)

hadisini ve benzeri hadisleri mutlak olarak değerlendirmekte ve kızların -rızaları alınsa bile- sadece velileri aracılığıyla evleneceklerini söylemektedirler. (Şafii, el-Üm, V, 21; Sahnun, el-Müdevvenetü’l-Kübra, II, 165; İbn Hazm, el-Muhalla, IX, 31–32; İbn Kudame, el-Muğni, VII, 5).

Hanefiler ise, bu hadisleri tam ehliyetli olmayan kız ve kadınların ancak velileri aracılığıyla evlenebilecekleri şeklinde yorumlamaktadırlar. Bu hükümleri uygulama açısından, dul olan bayanların kendilerinden boşandıkları kocaları veya bir başkası ile evlenmeleri arasında bir farkı yoktur.

Evlilikte velayet kurumunun ön plana çıkması, hayat boyu birlikteliği başlatacak olan evlilik akdinin, gerekli araştırmalar yapılarak mümkün olduğu ölçüde sağlam temellere oturtulması, telafi edilmesi ve geri dönülmesi imkansız olan hataların önceden görülmesi ve önlenmesi, bir yönüyle de evlenecek tarafların aileleri arasında kaynaşmanın kolay sağlanması gibi hedeflere yöneliktir.

Sonuç olarak, evlilik ciddi bir müessesedir. Dolayısıyla nikah kıyılırken velilerin izni alınmalıdır. Velinin izni alınmadan kıyılan nikah her ne kadar bazı İslam alimlerine göre geçerliyse de taraflar, evlenirken Hz. Peygamber (asm)’in yukarıda zikredilen hadisini dikkate alarak, velilerin iznini alma cihetine gitmelidirler. Evliliğe engel ahlaki, dini ve sosyo-ekonomik bir sebep yoksa, velilerin yetkilerini kötüye kullanarak zorluk çıkarmamaları gerekir.

Ancak kadın dul olursa, dul kadının rızası olmadan babası onun nikahını kıyamaz. 

Çünkü Peygamber Efendimiz (a.s.m):

“Dul kadın, kendisinin açık izni olmadan nikah olunmaz."[Buhari, Nikah 41, Hiyel 3; Müslim, Nikah 64, (1419); Tirmizi, Nikah 17, 18, (1107, 1109)]

buyurmuştur. Bu nedenle İmam Şafi de dahil olmak üzere fakihler dul kadının rızası alınmadan veya istemediği halde birisiyle evlendirilemeyeceğinde ittifak etmişlerdir. Eğer kadının babası yine de razı olmazsa, Hanefi mezhebini takliden nikah kıyabilirler.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet