Nuh ve oğullarının soyu hadisi sahih mi?

- Bize Said b. Ebi Arube, Katade’den tahdis etti. O el-Hasen’den, o İmran b. Husayn’dan, o Semura b. Cundub’den rivayet ettiğine göre Nebi (asm) şöyle buyurdu:
 "Nuh'un oğulları üçtür: Sam, Ham ve Rumların atası olan Yafes"
- Hakim müstedrekinde böyle bir hadis gördüm. Sıhhatini söyler misiniz?
- Yazılarınızı okudum bu konu ile alakalı bu konuda net bir rivayet yok diye biliyordum. Hakim’de bunun gibi hadisler daha gördüm aynı hadisin farklı versiyonları muhtemelen. Sıhhatlerini açıklar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

Konu ile ilgili ayetlerde, gemide olanlarla ilgili bir sayı ve bunların kim olduklarına dair bir tafsilat verilmemiştir. Kaynaklarda yer alan bazı rivayetlerde ise Hz. Nuh’un üç oğlunun isimleri ve kimlerin ataları olduğuna işaret edilmiştir.

Mesela, Müsned’de ve Tirmizî’nin Sünen’inde Semure b. Cündeb’e dayandırılan ve “Hem o (Nuh)un neslini baki kalanlar kıldık.”(1) mealindeki ayetin açıklaması sadedinde nakledilen rivayette “Sam Arapların, Yafes Rumların, Ham da Habeşlilerin atasıdır.”(2) denilmektedir.

Tirmizi bu hadisle ilgili bir değerlendirme yapmaz.

Hakim en-Nisaburi ve Suyûtî’nin bu konuda kaydettiği rivayet, “Nuh’un üç oğlu vardı: Ham, Sam ve Rumların atası olan Yafes.” şeklindedir.(3)

Hakim, “Her ne kadar Şeyhan tahric etmeseler de bu rivayet sahihtir.” demekte, Zehebî de onu onaylamaktadır. Bu rivayet hakkında Münavi, “ricali sikadır” demiş; Münavi’nin naklettiğine göre Suyuti, Camiu’l-kebir’inde bu rivayetle ilgili olarak “hasen” rumuzu koymuş, Heysemi de ravilerinin “haklarında ittifak olmasa da sika görüldükleri” manasına gelen müvessekundan olduklarını haber vermiştir.(4)

Taberani bu rivayeti İmran b. Husayn ve Semure’den nakletmiş ve Heysemî, Taberani’nin tahric ettiği bu rivayetin ricâlinin “sika” olduklarını belirtmiştir. Ancak bazı rivayetlerde “Sam’ın Rumların atası olduğu” vurgulanırken bu rivayette, “Rumların atasının Yafes olduğu” ifade edilmiştir.(5)

İbn Hacer ise daha fazla ayrıntının verildiği “Hz. Nuh’un oğulları Sam, Ham ve Yafes’tir. Arap, Faris (Farslar) ve Rumlar Sam’dan; Kıbti(ler), Sudan(lılar) ve Berber(iler) Ham’dan; Türk(ler), Sakalibe, Yecüc ve Mecüc ise Yafes’ten gelmişlerdir.” mealindeki rivayetin senedinde zayıflık olduğuna dikkat çekmiştir.(6)

Ayrıca Taberî “Hz. Nuh’un gemiye binen üç oğlu Sam, Ham ve Yafes’tir. Sam Arapların, Ham Habeşlilerin, Yafes de Rumların atasıdır.” görüşünü Katâde’ye dayandırmıştır.(7)

Temel İslam tarihi kaynaklarında Allah Resûlü (asm) Efendimize nispet edilen ve yukarıda zikrettiğimiz Sam’ın Arapların, Ham’ın Habeşlerin, Yafes’in ise Rumların atası olduğuna dair rivayette, tufan sonrası insan neslinin ne şekilde devam ettiğine de işaret edilmektedir.(8)

Ayrıca söz konusu rivayet, bazı İslam tarihçileri ve müfessirler tarafından Tufanın küresel olduğuna delil olarak gösterilmişse de(9) bu rivayetin sendi zayıftır.(10)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Nûh tûfanı, bütün dünyayı / yeryüzünü kaplamış mıdır? İnsanlığın ...

- Nuh tufanının bütün yeryüzünü içine almadığını söylüyorsunuz, Kur ...

Dipnotlar:

1) Saffat 37/77.
2) Tirmîzî, Tefsîru sûreti’s-Saffât, 37/4.
3) bk. Hakim, el-Müstedrek, II, 546; IV, 509; İbn Sa‘d, etTabakât, I, 25-26; Ali el-Muttakî, Kenzü’l-ʽummâl, XI, 264 h. no: 32394, 32395; Münâvî, Feyzü’l-kadîr, VI, 361.
4) Münaviî, Feyzü’l-kadîr, VI, 361.
5) Taberânî, el-Mu‘cemü’l-kebîr, XVIII, 145, h. no: 309; Heysemî, Mecmaü’z-zevâid, I, 193; Suyûtî, Câmiü’l-ehâdîs, XXII, 458.
6) İbn Hacer, Fethü’l-Bârî, XIII, 107.
7) Taberî, Tefsîr, XIV, 451.
8) bk. İbn Sa‘d, Tabakât, I, 25-26; Tirmîzî, Tefsîru sûreti’s-Sâffât, 37/4.
9) bk. Taberî, Târîh, I, 192; İbnü’l-Cevzî, el-Muntazam, I, 244; İbn Kesîr, el-Bidâye, I, 268-270.
10) bk. Tirmizî, Tefsîru’l-Kur’ân, 37/4; Müsned, V, 9.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet