Nuh suresinin faydaları nelerdir?

Değerli kardeşimiz,

Her sure Kuran’ın bir özeti gibidir. Bu nedenle bir surenin veya bir ayetin faydaları için geniş tefsirlere ve en sonda vereceğimiz çalışmalara bakılmasını tavsiye ederiz.

Bununla beraber, Nuh suresinden alınacak dersler, bu surenin hedefleri ve faydaları ile ilgili bazı konulara temas etmek isteriz:

İnsanlığı Kurtuluş Gemisi Allah’a İmandır

İnsanlık tarihine baktığımızda M.Ö. 4000 yıllarında yaşadığı düşünülen bir peygamberin hem gemisinin hem de evrensel mesajının günümüz insanlarına çok canlı portrelerle anlatılması, bunun insanlığa vereceği çok şeyi olduğu anlamına gelir. Çünkü tarih boyunca sırf insanlığın elinden tutmak ve onlara çıkış yolları göstermek için gönderilen ilahi metinler, toplumu sahil-i selamete ulaştırmayı başarmışlardır.

Fakat ne zaman ki insanlar “Kulaklarını tıkayıp” “Gözlerini kapayıp” “Sırt dönmüşlerse” farklı formlarda beliren felaketlerle karşılaşmışlardır.

Günümüzde hâlen Hz. Nuh’un “izini” arıyor ve kurtarıcı bir el olarak himmet bekliyorsak insanlığın başka “Binecek gemisinin” ve “Gidecek kapısının” olmadığı anlamına gelmektedir.

Günümüz insanın Hz. Nuh’un gemisinin yanı sıra getirdiği evrensel mesajına her zamankinden daha çok ihtiyacı vardır. Çünkü peygamberlerin bıraktığı evrensel miras Allah’ın kendileri ile yeryüzünü ışıklandırdığı vahiydir. Vahyin altın tayflarına insanlığın özellikle ahlaki değerlerini yitirdiği bir dünyada daha çok ihtiyaç vardır. Getirdiği vahyi göz ardı ederek sadece arkeolojik araştırmalarla iktifa etmek, Hz. Peygamber (asm)’in sadece cübbesi veya sakal-ı şerifi ile iktifa etmek gibi olsa gerektir.

Bunlar olmasın demiyoruz; elbette bunlar da olmalı. Fakat bunlara ruh veren bunların insanlığa getirdiği mesajdır. Bizi cennete taşıyacak olan da peygamberlerin getirdiği solmaz vahiydir. Vahiyden başka her şeyin eskimesi, bozulması, solması, kaybolması mümkündür.

Hz. Nuh’un lokal olan mesajın evrensel forma dönüşerek getirdiği mesaj sayesinde toplumu sahil-i selamete taşımak mümkündür. Yoksa insanlığın başka kapılara gitmesinin sorumlusu kendileri değil, mesajı yeni form ve normlarla sunamayanlarda görmek ve aramak lazımdır.

Değişik zamanlarda Hz. Nuh’un gemisinin izini arayanlara bir de Hz. Nuh’un getirdiği mesajın hatırlatılması gerekir ki, asıl maksat kaybolmasın.

Bu da gösteriyor ki Hz. Nuh’un getirdiği mesajın bütün insanlığa sunulması mümkündür.

Hz. Nuh’un akılları hayrette bırakacak “Ömürlük mücadelesi”nde insanlara Allah’ı anlatma ve Kutsalı hayatın merkezine oturtma adına günümüz insanının alacağı dersler vardır.

Peygamberler Rol Modeldir

Nuh Suresi, bir sabır abidesi ve davet ustası olan Nuh peygamberin tebliğ ve davet faaliyetlerini sistematik bir bütünlük içerisinde özet olarak aktaran tek süre olma özelliğini taşımaktadır.

Nuh Suresi Mekki surelerdendir. Bu yönüyle Hz. Peygamber (asm) ve onun şahsında tüm tebliğ ve davet adamları için özel bir anlam ve önemi vardır.

Nuh peygamberin tevhit mücadelesinde izlediği yöntemler ve en başta onun bir insan olarak taşıdığı yüksek imani ve ahlaki değerler, zaman zaman müşriklerin katı muhalefeti karşısında yılgınlığa düşme durumuna gelen Hz. Muhammed (asm)’e, onun başta ashabı olmak üzere bütün ümmetine bir örnek ve model olarak sunulmakta, böylece o Allah tarafından adeta cesaretlendirilip teskin edilmektedir

Bu yönüyle Nuh suresi, kendilerini tebliğ ve davet faaliyetlerine adayan kimseler için her zaman dikkate alınması gereken bir suredir.

Nuh suresi Mekke'de İslam davetinin sıkıntılı günlerinde bir bütün olarak nazil olmuş surelerden birisidir. Hz. Peygamber (asm) davetini açığa vurduğunda kendisine çok yakın olarak gördüğü insanlar (kendi kabilesi, kendi yakın akrabaları) tarafından dışlanmaya, yalanlanmaya, hatta eziyet görmeye başlamış; zaman zaman bu eziyet ve yalanlamalar, tahammül sınırlarını aşmış; hem inananlar hem de Peygamber (asm) moral bakımından güçlendirilme ihtiyacı duymuşlardır.

Bir anlamda çekilen sıkıntıların normal olduğunun; biyolojik ihtiyaçların elde edilmesinde karşılaşılan tabii güçlükler ne ise, sosyolojik olarak bu tür faaliyetlerde, buna benzer sıkıntıların yaşanmasının da aynı şekilde tabii olarak karşılanması gerektiğinin hatırlatılması gerekmekte idi. Çünkü peygamberlik, peygamberle birlikte olmak, hakka davet etmek zor ve sıkıntılı işlerdendir.

Tabiatıyla bu yolda yalanlamalara, karşı çıkmalara, iftiralara, eziyetlere, komplolara vb. durumlara hazırlıklı olmak gerekmektedir.

İşte Kuran'ın bir metodu olarak bu tür sıkıntıları aşmada muhatap toplumun bildiği tarihi örnekler verilmek suretiyleHz. Peygamber (asm)'in ve ona inananların başlarına gelen sıkıntıların daha önce bu görevi üstlenen peygamberlerin ve onlarla birlikte olanların da başına geldiği hatırlatılmakta, onlar moral bakımından takviye edilip gönülleri ferahlatılırken, karşı çıkan muhataplar da düşündürülerek uyarılmaktadır.

Bir diğer ifade ile bu durum için, ayetlerde çizilen tablo içerisinde tasvir edilen gerçeklerden başka bir hikmet aranmamalıdır.

Nuh Suresinin İçeriği

Nuh suresini kendi içerisinde değerlendiğimizde, Hz. Nuh'a özel davet yönteminin ve bu davet yöntemine karşı çıkan milletinin korkunç sonunun surenin temel hedefi olarak karışımıza çıktığını görürüz.

Diğer bir ifade ile Mekki surelerin temel karakteristiği olan Allah'a iman, öldükten sonra dirilmeye iman, semavi risalete iman ve temel ahlak ve kulluk görevlerine davet gibi vasıfları bu surede görmekteyiz.

Buna göre Nuh suresi, şirk inancını korumak için son derece katı ve inatçı olan bir toplumu ıslah etmeye çalışan bir peygamberin gizli, açık davet yöntemleriyle, bu insanları şirkten caydırma ve doğruya ulaştırma mücadelesi konu edilmektedir. Bu süreçte peygamberliğin (davetçinin kimliğinin, hangi görev ve sorumlulukla bu işi yaptığının) ortaya konulması, davette ilk çağrının neye olması gerektiği, davette kullanılan yöntemler, insanları ikna etmek için sunulan deliller ve vaatler, peygamberlerin duaları, özel olarak Hz. Nuh'un bedduası ve duası, Allah'ın insanlara mühlet tanıması vb. hususların hepsi birer konu olarak bu surede yer almaktadır.

Bunların yanı sıra daha dar çerçeveli konulardan da söz edilebilir. Örneğin, iman-rızık münasebeti, ecellerin öne alınıp geciktirilmesinin mümkün olup olamayacağı, günahlardan bağışlanma dilemenin temin edeceği maddi yararlar, peygamberlerin kavimlerini ikna etmek için getirdikleri delillerin genel karakteristik özellikleri ve bu delillerin işaret ettiği konular, gelecek ilahi azabın genelliği veya özelliği, kabir azabının olup olmadığı, beddua etmenin bir peygamber için olabilirlik boyutları ve sınırları, toplu inen azaplarda suçsuz ve günahsız olan çocukların durumu vb. konular yukarıdaki ana konular etrafında işlenen tali konulardır.

Yani bir peygamber kavmini davet ederken onları belli bir metotla, kainatta açıkça varlığının ve kudretinin işaretleri görülen Allah'ın birliğini kabul etmeye (tevhide) ve ona kulluğa çağırır. Çünkü Allah, varlık ve birliğinin delillerini afak (kâinatta) ve enfüste (kendi yaratılışlarında) kullarının gözü önüne sermiş, bunu vahiy yoluyla peygamberlerine ve peygamberleri aracılığı ile de kullarına hatırlatmak suretiyle onların, tanrı olarak Allah'tan başka varlıklara yönelmemelerine dikkat çekmiş; aksi halde bu yanlış inançta direnenlerin cezalandırılacağını bildirmiştir.

Nuh Suresinin Hedefi

Bu surede ulaşılmak istenen temel hedef, kalben, fıkren ve maddeten insanların aşamadığı bozuk düşünce, inanç ve menfaat merkezli eylemlerin nasıl aşılabileceğine yol göstermek suretiyle katkı sağlamaktır. Bu tür bozuk düşünce, inanç ve eylemlerin insan iradesi ile aşılamaması durumunda korkunç bir felakete sürüklenmenin tabii olarak kaçınılmaz olduğuna insanları inandırmaktır.

Ayrıca insanların korku ve ümitlerinden istifade edilerek bu tür psiko-sosyal ve ahlaki sıkıntıların aşılmasına yol gösterici olarak katkı sağlamaya çalışanlara yol göstermek ve onlara birtakım metotlarla insanları ikna edebilecekleri deliller sunmak veya insanların olumsuz tavırlarına karşı sabırlı olmaları gerektiği hatırlatılmak suretiyle "Allah'a isyan edenlerin cezalandırılacağı, isyan etmeyenlerin cezalandırılmayıp mutluluk içerisinde yaşatılacağı; asilerin Allah'ın hışmına uğrayıp helak olacağı, itaat edenlerin bir süre daha mutluluk içinde yaşatılacağı" kuralının insanlar için etkinleştirilmesine, çalışılmasına katkı sağlamaktır. Buna, surenin genel hedefi diyecek olursak, bu tespit edilen genel hedefi Peygamberimiz (asm) ve etrafındaki inananlar için daha da özelleştirmek mümkündür.

Buna göre bu sure, özel anlamda Peygamber Efendimizin (asm) etrafında toplanan ve Mekkeli müşriklerin baskı ve zulümlerine maruz kalan ashabı teselli etmek, istikbale ümitle bakmalarını ve karamsarlığa düşmemelerini sağlamak, moral bakımından onları takviye etmek, yapılan eziyetlere sabretmelerini sağlamak, zira sonunda kazananların kendilerinin olacağına onları inandırmak hedefini gütmektedir.

Bu, ashab-ı kiram açısından surenin gerçekleştirmek istediği bir hedeftir. Bir diğeri, müşriklerin kalplerine korku salmak ve yaptıkları eziyetlerden vazgeçmelerini temin etmek için hem vicdanlarını hem de akıllarını etkilemek suretiyle doğruyu bulmalarına yardımcı olmaktır.

Bu da surenin, müşrikler açısından gerçekleştirmek istediği bir diğer hedeftir.

En önemlisi de Hz. Peygamberin azim ve kararlığını artırmak ve iradesini pekiştirmektir. Bu da surenin, Hz. Peygamber Efendimiz (asm) açısından gerçekleştirmek istediği hedef diye özetlenebilir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- NÛH SURESİ

Kaynaklar:

- Ahmed Muhammed Hüleyl, Teemmülât fî sûreti Nûḥ ʿaleyhisselâm, Amman 1981.
- Cafer Şerefeddin, Hasaisü’s-süver, X, 163-181.
- Zeki Tan, Nuh Suresi Bağlamında Küresel Ahlak Bunalımına  Hz. Nuh’un Mesajının Katkısı, İstem, Yıl: 8, Sayı: 16, 2010, s. 113 – 134,
-  Hasan Keskin, Sure İç Bütünlüğü Açısından Nuh Suresi'nin İncelenmesi, C. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi XIII/2- 2009, 69-116.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet