Müteşabih ayetlerin hikmeti nedir?

Değerli kardeşimiz,

هُوَ الَّذ۪ٓى اَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ اٰيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ اُمُّ الْكِتَابِ وَاُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌۜ فَاَمَّا الَّذ۪ينَ ف۪ى قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَٓاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَٓاءَ تَاْو۪يلِه۪ۚ وَمَا يَعْلَمُ تَاْو۪يلَهُٓ اِلاَّ اللّٰهُۢ وَالرَّاسِخُونَ فِى الْعِلْمِ يَقُولُونَ اٰمَنَّا بِه۪ۙ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَاۚ وَمَا يَذَّكَّرُاِلآَّ اُو۬لُوا اْلاَلْبَابِ

"Sana Kitab'ı indiren O'dur. Onun bir kısmı muhkem ayetlerdir, bunlar Kitab'ın anası (esası)dır. Diğerleri ise müteşabihtir.

Kalplerinde şüphe bulunanlar, fitne niyetiyle ve te'viline gitmek için müteşabih ayetlere uyarlar.

Hâlbuki onun te'vilini ancak Allah bilir ve ilimde rasih (kökleşmiş) olanlar ‘ona inandık, hepsi Rabbimizin katındandır’ derler.

Bunları ancak akıl sahibi olanlar düşünürler." (Âl-i İmran, 3/7)

Müteşabih ayetler, aklı işlettirmek, taklit zulmetinden kurtarmak içindir. Muhataplarına, köklü bir anlayışa ulaşmaları için, lugat, fıkıh gibi ilimlerin tahsiline lüzum hissettirir. (Râzî, VII, 172)

Bu tür ayetler, insan aklının daha çok çalışmasını sağlar, âdeta onu aklını kullanmaya zorlar. (Râzî, VII, 172)

Allah dileseydi meramını gayet sade ifadelerle herkesin anlayacağı şekilde ifade ederdi, o zaman farklı anlamalar ve tartışmalar olmaz, herkes aynı anlar ve gereğini yapardı. Ama bu şekilde müteşabih ayetlerin de olması insanı derinlemesine düşünmeye sevkeder. Böylece Kur'anın muhatapları “Acaba murad-ı ilahi nedir?” derler, bütün gayretlerini sarfederek en doğru olana ulaşmaya çalışırlar. Zihinleri dinç olur, yeni manalara açık hâle gelir.

Öte yandan müteşabihat ufuk açıcıdır. Ulaşılan her ufuktan ilerde bir başka ufuk kendini gösterir. Böylece, idrak bir ufuktan bir başka ufka açılır, düşünce monotonluktan kurtulur, Kur'ana yönelenler "ufuk-u âlâ"ya (en yüce ufka) doğru yol alırlar.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet