Muhkem ve müteşabih bağlamında Hz. İsa'nın durumu nasıl değerlendirilmelidir?

Değerli kardeşimiz,

Kur'an'ın muhkem ayetlerinin manaya delaleti açıktır; müteşabih ayetlerinin manaya delaleti ise az veya çok kapalıdır. (Subhi Salih, Mebahis, s. 282) Müteşabih ayetler, muhkem ayetlerin ışığında açıklanır ve anlaşılır. 

اِنَّمَا الْمَس۪يحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ رَسُولُ اللّٰهِ وَكَلِمَتُهُۚ اَلْقٰيهَٓا اِلٰى مَرْيَمَ وَرُوحٌ مِنْهُۘ  "Meryem oğlu İsa ancak Allah'ın elçisi ve kelimesidir. O'nu Meryem'e ilka etmiştir ve O'ndan bir ruhtur." (Nisa, 4/171) ayeti müteşabih; مَاكَانَ لِلّٰهِ اَنْ يَتَّخِذَ مِنْ وَلَدٍۙ  "Allah'ın bir çocuk edinmesi olur şey değildir." (Meryem, 19/35) ayeti ise muhkemdir. (Râzî, VII, 173)

Hz. İsa'nın Allah'tan bir kelime ve O'ndan bir ruh olması, -haşa- Hristiyanların iddia ettikleri gibi, Hz. İsa'nın Allah'tan bir cüz, ulûhiyetten bir rükün olmasını gerektirmez. Ondandır ama -haşa- O veya Ondan bir cüz değildir. "Ondan bir ruh olması” ise, teb'iz için değil, teşrif içindir. (Râzî, XI, 115; İbn Kesir, II, 431; Kurtubi, VI, 17).

Her ne kadar bütün ruhlar Allah'ın yaratmasıyla olsa da Hz. İsa'da özel bir durum olduğundan, Cenab-ı Hak, O'nu doğrudan zatına nisbet etmiştir.

Kur'an-ı Kerim'de "Allah gökleri ve yerde olanları size musahhar kıldı." ayetinin devamında "hepsi O'ndandır." (Casiye, 45/13) denilmesi konumuza açıklık getirmektedir. (Kurtubi, VI, 17) Gökler ve yerdekiler Allah'tan bir parça olmadığı gibi, Hz. İsa da O'ndan bir cüz değildir.

Hz. İsa'nın Allah'ın bir kelimesi olması, babasız bir şekilde doğrudan "kün: ol" emriyle yaratılmış olduğu cihetledir. (Sâbunî, Safvetu't-Tefasir, I, 322-323) Her varlık bir cihetle Allah'tan bir kelimedir. Nitekim ayette şöyle buyrulur:

“Şayet yeryüzündeki ağaçlar kalem, deniz de yedi deniz daha ona katılarak mürekkep olsa, Allah’ın kelimeleri (yazmakla) tükenmez.” (Lokman, 31/27)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet