Muhkem ve müteşabihte orta yolu bulmak mümkün müdür?

Değerli kardeşimiz,

وَمَا يَعْلَمُ تَاْو۪يلَهُٓ اِلاَّ اللّٰهُۢ وَالرَّاسِخُونَ فِى الْعِلْمِ “Onun tevilini ancak Allah bilir ve ilimde rasih (kökleşmiş) olanlar…”

Müteşabih ayetler hususunda iki yol izlenmiştir:

1. Selef "bunlara inanmalı, fakat onların gerçek bilgisini Allah'a havale etmeli" der.

2. Sonra gelenler ise, zahiri anlamına yormak mümkün olmayan ayetleri tevil cihetine giderler.

Selef bilginleri müteşabihle ilgili ayetin "...Onun tevilini ancak Allah bilir." kısmında dururlar. "Ve ilimde râsih olanlar..." kısmını müstakil cümle kabul ederler. Müteşabihatı tevil edenler ise, "... Onun tevilini ancak Allah bilir ve ilimde rasih olanlar (bilir)" şeklinde vakıf yaparlar. (Râzî, VII, 176; İbn Kesir, II, 7-8; Kurtubi, IV, 12-14; Subhi Salih, Mebahis, s. 284-285; Kırca, s. 45-46)

Kanaatimizce bir orta yol bulmak mümkündür. İlimde kökleşmiş olan rasihunun bütün müteşabihatı bilmesi elbette mümkün değildir. Ama bazı müteşabihatı bilmeleri ve salt imanın ötesinde, bu müteşabihatla ilgili bazı yorumlarda bulunmaları hiç de garipsenecek bir durum değildir. Müteşabih ayetler sadece iman edilmek için değil, aynı zamanda anlaşılmak için gelmiştir. İslâmi düşüncenin inkişafı, müteşabihatın muhkem ayetler rehberliğinde yorumuyla gerçekleşecektir.

"Doğrusunu Allah bilir" kaydıyla "bu müteşabih ayetten murat bu olabilir" diye göstermek

اَفَلاَ يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْاٰنَ اَمْ عَلٰى قُلُوبٍ اَقْفَالُهَا "Kur'an'ı düşünmüyorlar mı? Yoksa bazı kalblerde kilitler mi var?" (Muhammed, 47/24)

 ayetinin mucibince amel etmektir. Müteşabihatı bütünüyle yorum dışı bırakmak ise, Kamer suresinde beş defa tekrarlanan

وَلَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْاٰنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّكِرٍ "Biz Kur'an'ı zikr (öğüt) için kolaylaştırdık. Yok mu düşünen?" ayetine aykırıdır. (Kamer, 54/15, 17, 22, 32, 40)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet