Lut kıssasındaki diyalog sanki farklı farklı ortamlarda olmuş gibi görünmektedir?

- Hud suresi 77 ile 84 ve Hicr suresi 61 ve 74. ayetlerde geçen Lut kıssasındaki diyalog farklı lafızlarla anlatılmış... Bu diyalog sanki farklı farklı ortamlarda olmuş gibi görünmektedir.
- Bu konuyu nasıl anlamalıyız?

Değerli kardeşimiz,

Kur'an kıssaları, çeşitli surelerde yeniden anlatılırken, kıssalar farklı boyutlarıyla, surenin üslup, siyak-sibakına uygun bir şekilde daha öz veya daha tafsilatlı anlatılmaktadır.

Burada da durum öyledir; farklı ortamlar söz konusu değildir.

Örneğin, Lut kavminin başına gelen bu felaketin biçimi ve zamanı farklı ayetlerde bazı nüanslarla verilmiştir. Olay Hud suresinde, sabahleyin tan yeri ağarırken ülkenin altının üstüne çevrilerek üzerlerine taş yağdırılması şeklinde anlatılmıştır; Hicr suresinde ise (73-74) ortalık aydınlanırken onları korkunç bir sesin yakaladığı, ardından da ülkenin altının üstüne çevrilerek üzerlerine taş yağdırıldığı bildirilmiştir. Bu ayetleri dikkate alan bazı müfessirler olayın tan yeri ağarırken başlayıp güneş doğarken sona erdiğini söylemişlerdir.

Şu halde bir yerde felaketin başladığı zamana dikkat çekilirken, başka bir yerde felaketin bitiş zamanına dikkat çekilmiştir.

Demek ki, farklı olaylardan veya diyaloglardan söz etmek doğru olmaz; olayın anlatıldığı yere, konuma, ayetlerin öncesine ve sonrasına, orada anlatılan konuya uygun olarak anlatılmıştır.

İlgili kıssa özetle şöyledir:

Melekler Hz. Lut’un yaşadığı yere gelince Lut aleyhisselam daha önce hiç görmediği bu yabancıları evinde misafir eder. Bir taraftan da kavminin yapacağı kötülüğü düşünerek içi daralır. (Hud 11/77)

Misafirlerden haberdar olan halk toplanıp evi kuşatır ve misafirlerin kendilerine teslim edilmesini ister. Hz. Lut kendisini misafirlerin yanında rezil etmemelerini, isterlerse kızlarıyla evlenebileceklerini, ancak misafirlerden vazgeçmelerini söyler. Fakat onlar Hz. Lut’a, başkalarının işine karışmaktan ve yabancıları evine almaktan kendisini menettiklerini hatırlatarak isteklerinde ısrar ederler. Hz. Lut, “Keşke size karşı koyacak gücüm olsaydı.” diyerek sıkıntısını dile getirir. (Hûd 11/77-80; Hicr 15/67-71)

Bunun üzerine melekler Allah’ın elçileri olduklarını, kavminin kendisine ve ailesine zarar veremeyeceğini, geceleyin şehri terk etmesini, sabaha yakın azabın geleceğini, karısı dahil kavminin helâk edileceğini bildirirler. (Hûd 11/81)

Öte yandan dışarıda evi kuşatan ve içeri girmeye uğraşan halkın gözlerini kör ederek (Kamer 54/37) onları evin çevresinden uzaklaştırırlar. Hz. Lut ve ailesi şehirden çıkar, sabaha karşı da şehrin altı üstüne getirilir, üzerlerine balçıktan pişirilmiş, kat kat taşlar yağdırılır ve Lut’un kavmi karısıyla birlikte helak edilir. (Arâf 7/83-84; Hûd 11/81-83; Hicr 15/65, 73-74; Kamer 54/37-39; Tahrîm 66/10)

Böylece Lut kavmi inançsızlık ve ahlaksızlığının cezasını çekerek tarih sahnesinden silinip gitmiştir. 83. ayetin son cümlesi Lut kavminin yaşadığı inançsızlık ve ahlaksızlığı yaşayan kimselerin başına bu tür felâketlerin gelebileceğine işaret etmektedir.

Hz. Lut’un ısrarla misafirleri isteyen kavmine kızlarıyla evlenmelerini teklif etmesi, onların cinsî sapıklığı bırakarak kavminin kızlarıyla evlenmeleri ve nikahlanmaları şeklinde yorumlanmaktadır. "Kızlarım" sözüyle Hz. Lut, bir peygamber olarak kendisini ümmetinin babası yerinde görüyor, dolayısıyla ümmetinin kızlarını da kendi kızları kabul ediyor (Zemahşerî, 2/317) bu azgın topluluğa, yapmak istediklerini bu kızlarla evlenerek yapmaları gerektiğini, doğru ve meşru tutumun bu olduğunu bildiriyordu. Çünkü kavminin yaptığını kötülük ve pislik olarak niteleyen Lut ailesi ahlaksız kavmi tarafından alay maksadıyla “temiz kalmak isteyen insanlar” olarak takdim edilmekte (Neml 27/56), diğer taraftan gayrimeşru ilişkileri bırakıp kızlarla evliliği tavsiye eden Hz. Lut bunun kendileri için temiz olduğunu belirtmektedir. (Hud 11/78)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet