Kur'anda dört halifenin ismi geçiyor mu?

Değerli kardeşimiz,

مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّٰهِۜ وَالَّذ۪ينَ مَعَهُٓ اَشِدَّٓاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَٓاءُ بَيْنَهُمْ تَرٰيهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللّٰهِ وَرِضْوَانًۘا   

"Muhammed Allah'ın elçisidir. Onunla beraber olanlar, kâfirlere karşı şiddetli, kendi aralarında merhametlidir. Sen onları Allah'tan bir lütuf ve rıza isteyerek rükû ve secde eder vaziyette görürsün..." (Fetih, 48/29)

İnsan, söz söylerken eğer isterse bazı işari manalar da verebilir. Mesela, “orak-çekiç” komünizmin sembolüdür. Komünist sistemi tenkit eden biri şöyle diyebilir: “Artık sanayi çağındayız, orakla ve çekiçle bir yere varamayız.” Bu sözüyle hem orak ve çekicin geride kaldığını, hem de bunlarla sembolize edilen komünizmin zamanın ihtiyaçlarına cevap veremeyeceğini anlatır.

Bir de şu beyite bakalım:

"Âvazeyi bu âleme Davud gibi sal.
Bâki kalan bu kubbede bir hoş sada imiş."

Şair Bâki, bu beyitte hem bu kubbede bâki kalan şeyin bir hoş sada olduğunu söylemiş, hem de “bâki” kelimesini tevriyeli (çift anlamlı) kul­lanarak, kendi mahlasına telmihte bulunmuştur.

Fetih suresinin üstteki ayeti, Hz. Peygamberin (asm) ashabını seçkin vasıflarıyla haber vermektedir. Ancak bu tarz tavsifte, Hasan-ı Basri'nin de dikkat çektiği gibi, dört halifeye bir işaret de sezilmektedir. Şöyle ki:  

"Onunla beraber olanlar" ifadesi Hz. Peygamber (asm) ile mağarada özel beraberliğe, hususi sohbete mazhar olan Hz. Ebu Bekire baktığı gibi, "kâfirlere karşı şiddetli" ifadesi Hz. Ömere, "kendi aralarında merhametlidirler" ifadesi Hz. Osmana, "Sen onları Allah'tan bir lütuf ve rıza isteyerek rükû ve secde eder vaziyette görürsün" ifadesi Hz. Ali'ye işaret etmektedir. (Alûsî, Ruhu’l-Me’ânî fî Tefsîri’l-Kur'ani’l-Azîm, XXVI, 129; Bursevi, Ruhu’l-Beyân, IX, 60; Nursi, Lem'alar, s. 30)

Mezkûr ayetten dört halifeye işaret sezmek işari bir tefsirdir. Fakat "ayetten murat bu dört halifedir" demek, haddi tecavüzdür, Batıniliğe kaymaktır. İşari tefsirde zahiri mana reddedilmez, bunun dışında olası manalara dikkat çekilir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet