El, baş ve işaretle selam vermek, Yahudi ve Hristiyan adeti midir?

- Amr bin Şuayb, babasından, o da dedesinden (radiyallahuanh): Allah Rasulu (sallallahu aleyhi ve sellem) buyurdu:

"Ne yahudilere ve ne de hıristiyanlara benzemeyin! Yahudilerin selâmı parmaklarla; hıristiyanların selâmı ise avuçlarla işaret etmektir." (Tirmizi, Edeb, Bab 7, hadis no: 2695)

- Bu hadise bakılarak birisi bize selam verdiğinde, elimizi kaldırarak selam alamayız ve çokça yaptığımız başımızı hafif eğerek de selam alamayız. Farkında varmadan bunları yapıyoruz. Burada biz müslümanların nasıl selam alması gerekmektedir bizleri aydınlatır mısınız?

Değerli kardeşimiz,

- Hadisin kaynağı  “Tirmizi, İsitzan, 7”dir. “Edeb, 7” bir sehiv olmuştur.

- Her şeyden önce bu hadisi rivayet eden Tirmizi, bunun zayıf olduğunu belirtmiştir. (bk. Tirmizi, İstizan, 7)

- Dahası, Tirmizi’nin belirttiğine göre, İbn Mübarek bu hadisi, -Peygamberimize ait bir söz olarak değil- İbn Lehîa’ya mevkufen rivayet etmiştir. (Tirmizi, a.g.y) İbn Lehîa zaten zayıf bir ravi olarak bilinmektedir.

- Bununla beraber, Nesaî’nin aktardığı bir hadis rivayetine göre Peygamberimiz (asm) şöyle buyurdu:

“Yahudi ve Hristiyanların selamıyla selam vermeyin. Çünkü onlar el, baş ve işaretle selam verirler.” (Nesaî, Amelu’l-Yevmi ve’l-Leyle, 1/288)

İbn Hacer bu rivayetin senedi “ceyyid=sağlam” olduğunu bildirmiştir. (bk. İbn Hacer, Fethu’l-Bari, 11/14)

- Ancak Hz. Peygamber (asm)'in bizzat el işaretiyle selam verdiğine dair sahih hadisler de vardır. Nitekim, Hz. Esma binti Yezid şunları söylemiştir:

“Resulullah (benim de içinde bulunduğum) bazı kadınlara uğradı ve  bize -eliyle işaret ederek- selam verdi.” (bk. Tirmizi, İstizan, 9)

- İmam Nevevi'nin de açıkladığı gibi, buradaki selam, peygamberimiz tarafından hem lafız (açıkça selamı telaffuz ederek) hem de işaretle yapılmıştır. Nitekim Ebu Davud’un rivayetinde “bize selam verdi” ifadesi yer almaktadır. (bk. Nevevî, el-Ezkar,s.220; İbn Hacer, a.g.y; Tuhfetu’l-Ahvezî, 7/393)

- Bu tahlile göre, baş veya el işaretiyle birlikte selam verilirse bunda bir sakınca yoktur. Hadislerde yasaklanan sadece el veya baş işaretiyle yapılandır. Öyle anlaşılıyor ki, Yahudi ve Hristiyanlar “selam” ifadesini kullanmadan yalnız baş veya elle işaret ederler.

- İbn Ebî Şeybe’nin aktardığı bir rivayete göre, “Elle selam vermek mekruhtur, fakat başla selam vermek mekruh değildir." (bk. İbn Hacer, 11/19)

- Fıkıh alimlerine göre, Selam lafzını kullanmadan yalnız el veya başla işaret etmek sünnet olan selamın yerine geçmez ve buna selamla karşılık vermek de vacip değildir.

Nitekim, İslam alimlerinin ittifakıyla selamın karşı tarafa -sözlü olarak- duyurulması gerekir. (bk. el-Mevsuatu’l-Fıkhıyetu’l-Kuveytiye, 4/283)

- Bu açıklamalardan, özellikle de İmam Nevevi’nin “Esma hadisine” dair yaptığı açıklamalarından anlaşılıyor ki, “Selam” için ön görülen sözcüğü kullandıktan sonra, herhangi bir işaret yapmakta bir sakınca olmaz. Özellikle haram olduğu söylenemez. Yahudi ve Hristiyanlara benzemek noktası, sözlü selam vermeden yalnız el, baş işaretiyle selam vermekten ibarettir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet