Bizim yaptıklarımız, ebedi olarak Allah'ın iradesi altında mıdır?

- Allah'ın iradesinin ebedi olmasını nasıl anlatmalıyız?
- Bir şey üstünde ebedi olarak irade sahibi midir?
- Bizim geçmişimizdeki olaylar Allah zamandan münezzeh olduğu için onun ebedi olarak iradesi altında mıdır?

Değerli kardeşimiz,

- İradenin ezeli ve ebedi olması ayrı bir şeydir, onun varlıklarla ilgili icraatı ayrı bir şeydir. Örneğin, bizim de cüzi de olsa bir irademiz vardır. Bu irademizin varlığı, bizi zorunlu olarak bir şeyler “irade etmeye” zorlamaz. Böyle bir durum zaten iradenin en açık vasfı olan serbest ve hür olması gereken iradenin tabiatına aykırıdır.

Biz, bizde sürekli var olan irademizi istediğimiz zaman kullanır, tercihte bulunuruz. Bunun gibi Allah’ın ezeli ve ebedi olan iradesi de, Allah’ın isteğine bağlı olarak icraatta bulunur. Mesela, Allah’ın iradesi ezeli olmasına rağmen, kâinatı, zaman ve mekânı yaratmayı irade etmiş ve yaratmıştır.

- Allah’ın bütün sıfatları gibi iradesi de ezelidir. Ezeli olan Halık ismi sonradan yarattığı; Razzak ismi sonradan rızık verdiği gibi, irade sıfatı da sonradan, -bu iradenin sahibi olan Allah istediği zaman- devreye girer ve istenilen varlığın, olayın olmasını sağlar.

Allah’ın sıfatları mütedahil daireler gibi iç içedir. Bu sebeple, İlahi iradenin devreye girmesi aynı zamanda onun ezeli ilmi, kudreti, hikmetinin de  devreye girmesi anlamına gelir.

- Tekrar edelim, iradenin varlığı sürekli işlemek zorunda değildir. Allah vardı, Ondan başka hiçbir şey yoktu. Demek ki, İradenin ezeli olması ile varlıklara yönelmesi, birbirine zıt değildir.

Bu konu insanın iradesini düşündüğümüzde  çok kolay anlaşılır. Örneğin biz mimarız; fakat her zaman mimarlık yapmayız. Mühendisiz; fakat her zaman inşaat, proje yapmayız. Doktoruz; fakat her zaman reçete yazmayız. Çünkü, irademiz hürriyetimize bağlı olarak özgürdür, bağımsızdır. Bizim arzularımıza göre devreye girer.

Allah’ın iradesi de elbette ezeldenberi vardır. Fakat zorunlu olarak işlemesi diye bir şey söz konusu değildir. Allah’ın ön görmesi durumunda devreye girmesi söz konusdur.

Şüphesiz, kâinatın yaratılmasından ta kıyametin kopmasına, ta ahiret aleminin ebediyete kadar devam eden varlığına, bu ilahi irade her zaman -ilahî hikmete uygun olarak- işlemeye devam etmektedir ve devam edecektir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet