Allah'ın sıfatları Allah'ın zatındandır, ne demek?

1) Allah'ın sıfatları Allah'ın zatındandır, ne demek?
2) Allah sürekli ezeldedir, demek caiz mi?
3) Allah için önce sonra yoksa, "Allah bizi sonradan yarattı." nasıl diyebiliriz?

Değerli kardeşimiz,

1. Allah, noksanlık sayılan tüm sıfatlardan uzak, yani münezzeh, kemal sayılan tüm sıfatlarla muttasıftır.

Kur'an-ı Kerim'in pek çok ayetinde Yüce Allah, ilim, irade, kuvvet, kudret, hikmet vb. sıfatlarla anlatılmaktadır. Allah'ın sıfatları zatından ayrı değildir. Yani örnek olarak irade, hayat, kudret vb. sıfatları ayrı ve müstakil bir varlık olmayıp, bunların hepsi farklı tecellilleri ile aynı zata aittir.

2. İnsan, önce, şu an ve daha sonra gibi belli bir zaman çerçevesi içinde yaratıldığı için, öncesizliği ve zamansızlığı tam olarak kavrayamayabilir. Bu nedenle öncesiz olmanın ne demek olduğu tam olarak tasavvur edilemez. Allah'ın ezel olmasından maksat öncesinin olmamasıdır. Hadid suresi 3 ve 4. ayetlerde "O her şeye hakkıyla gücü yetendir. O, ilk ve sondur. Zahir ve Batın'dır." buyrularak buna işaret edilmiştir.

O, evvel ve ahir, zahir ve batındır, ilmi her şeyi kuşatmıştır; belli hikmetlerle gökleri ve yeri yaratmıştır, kendisi ise zamandan ve mekandan münezzehtir, ama her yerde hazır ve nazırdır. Yerde ve gökte cereyan eden her şeyi ve yapılanları görmektedir. Göklerin ve yerin egemenliği öylesine O’nundur ki, onların ve oralarda bulunanların akıbetine hükmedecek olan da yalnız O’dur ve bütün işler dönüp dolaşıp O’na varır. Kulların içinde yaşadığı zamanın gece ve gündüz şeklinde dilimlere ayrılması da O’nun kudretinin eseridir, dolayısıyla O’ndan gizlenebilecek hiçbir şey yoktur. O kalplerin derinliklerinde bulunanları dahi bilmektedir.

Ayette zikredilen “evvel, ahir, zahir, batın” isimleri Hz. Peygamber (asm)’in, Allah’ın doksan dokuz isminin sayıldığı “esma-i hüsna” ile ilgili hadisin yanı sıra, onun şu şekilde başlayan bir münacatında da yer alır:

“Allah'ım! Sen evvelsin, senden önce olan yoktur; sen ahirsin, senden sonra da hiçbir şey yoktur. Sen zahirsin, senden daha açık ve üstün olan yoktur. Sen batınsın, senden daha gizli ve senden öte hiçbir şey yoktur...” (Müslim, Zikr, 61; Tirmizi, Da‘avat, 19)

Bunların anlamları kısaca şöyledir:

a) Evvel: Allah Teala kadimdir, ezelidir; varlığının başlangıcı yoktur; O, her şeyin başlangıcı ve başlatıcısıdır.

b) Ahir: Allah Teala bakidir, ebedidir; varlığının sonu yoktur; her şey sonludur ve sonunda O’na ulaşmak üzere vardır.

c) Zahir: Allah Teala’nın varlığı ve varlığının kanıtları, kudretinin eserleri açıktır. O açıkta olanları bilir; üstündür, yücedir, hikmet sahibidir.

d) Batın: O’nun zatının mahiyeti gizlidir, yaratılmışlarca bilinemez; gözler O’nu göremez, akıllar O’nu idrak edemez, muhayyileler O’nu kuşatamaz. O ise bütün gizlilikleri bilir, her şeye nüfuz eder.

3. Öncelik ve sonralık izafi kavramlardan olup, insanın içinde yaşadığı şu boyut için kullanılan ifadelerdir. Allah için zaman söz konusu değildir. Yani zaman denilen izafi çerçeve Allah'ı içine alamaz. Allah zamanı da yaratandır. 

Bu nedenle insanın yaratılışı ile Allah'ın öncesiz, yani kıdem sıfatına sahip olması arasında bir çelişki yoktur.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet