Beni Kurayza hadisesinde öldürülen kişilerin sayılarının abartılı verildiği ve sahih kaynaklara dayanmadığı iddiaları doğru mudur?

“Beni Kureyza olayıyla ilgili bütün rivayetlerin İbni İshak kaynaklı olduğu onun da bunu Yahudi asıllı birinden aldığı, sonraki hadisçi ve tarihçilerin de hiç sorgulamadan bu olayı naklettikleri, Malik gibi bazı alimlerin bu yüzden İbni İshak'ı yalancılıkla hatta deccallıkla suçladığı, İbni Hacer’in bu olayı reddettiği, sonuç olarak Beni Kureyza olayındaki Yahudilerin rivayetteki şekilde öldürülmediği bunun yalan olduğu söyleniyor ve bunun için "o kadar Yahudinin öldürülmeden önce tek bir evde tutulması imkansız, diğer savaşılan Yahudilere müsamahakar davranılıp Medine’den çıkmalarına izin verilmişken bu olaydaki Yahudilere neden böyle bir şey yapılsın"
- şeklinde çeşitli itirazlar öne sürülüyor.
- Hatta bu konuda "NEW LIGHT ON THE STORY OF BANU QURAYZA" adında bu olayı reddeden bir makale yazılmış, bunlara cevabiniz nedir?
- Söylendiği gibi, bu olay uydurma olabilir mi?

Değerli kardeşimiz,

Bu olayın aslı vardır, ancak öldürülenlerin sayıları ile ilgili bilgilerin abartılı olduğu söylenebilir. Bu meseleyi birkaç madde halinde açıklamaya çalışacağız:

1. Beni Kureyza Yahudileri, Medine İslam devletiyle bir anlaşma imzalamıştı. Bu anlaşmaya göre, her iki taraf da Medine ülkesini her türlü şartlarda savunacaklardır. Bir tarafa saldırı olduğunda diğer taraf da bu saldırıyı kendine yapılmış kabul edecek ve o da savaşacaktır.  

Ancak, Ahzab/Hendek savaşı olduğunda -bazı fitnecilerin telkiniyle de olsa- Yahudiler bu anlaşmayı tek taraflı olarak bozdular ve Müslümanlara karşı savaşan düşmanla birlik olup açıkça hıyanet ettiler.

İnsanların -bugün olduğu gibi- o günkü örflerine göre de hainin cezası ölümdü. Bu sebeple bu hıyaneti tezgahlayan ve fiilen uygulayanlar -tam bir adalet ölçüsü içinde- kendi seçtikleri hakem tarafından ölüm cezasına çarptırılmışlardır.

2. Bir an düşünün ki, eğer bu hıyanet şebekesi, diğer müşrik gruplarla birlikte zafer kazansaydı, Müslümanların başına neler geleceğini tahmin bile edemezsiniz... Zaten, sayıları 3 bin kadar olan Müslümanlara karşı, düşmanların -orantısız bir şekilde- on binden fazla bir sayıda asker toplamaları, Müslümanların kökünü kazımayı hedeflediklerinin açık göstergesidir.

3. Hz. Peygamber (asm)’in, Yahudilerden Beni Kaynuka ve Beni Nadir kabilelerini -Müslümanlara karşı haince planlar çevirip düşmanca davranmalarına rağmen- öldürmemesi, öldürülen Beni Kureyza Yahudilerinin bunu çoktan hakettiklerinin tartışmasız bir göstergesidir.

Öyle anlaşılıyor ki, bu Yahudiler önceki Yahudilerden farklı olarak, Müslümanları kökünden kazımak için on binden fazla olan ordularıyla saldırdıkları bir anda, Müslümanların en çok sıkıntıda oldukları bir zaman diliminde, diğer düşmanların Medine’yi kuşatmış oldukları çok tehlikeli bir savaş esnasında, onları arkadan hançerlemişlerdi ve bu cezayı da haketmişlerdi.

4. Bununla beraber, bu savaşta öldürülen Yahudilerin sayısı farklı olarak rivayet edilmesinin yanında, oldukça abartılı görünmektedir. Bu abartılı sayılar: 400, 550, 700, 900 olarak aktarılmıştır. Bu rivayetlerin hepsinin, senet veya metin açısından zayıf olduğu bildirilmiştir.

Bu rakamları veren İbn İshak, alimler tarafından şöyle eleştirilmiştir: Akranı olan İmam Malik: “Deccallardan bir deccaldır.”, İmam Ahmed: “Kendisinden rivayet ettiği kimselerin sadakatini araştırmaz.”, Hişam b. Urve: “Yalancının tekidir.”, İbn Nedim: “Alimler tarafından ta’n edilmiş/eleştirilmiştir.”, İbn Hacer: “Zayıf ve meçhul ravilerden yaptığı rivayetlerinde TEDLİS yapar (kötüye iyi imaj kazandırır).”,  Zehebi: “Daha önceki alimler, onu münker ve garip şeyleri rivayet etmekle itham ettiler.”, Hatib-i Bağdadi: “Magazi konusundaki bilgileri daha çok Yahudilerden almıştır.” (bk. Salim el-Meşhur, Usturetu Meczereti Beni Kureyza” adlı makale)

5) İlginçtir, İbn İshak öldürülenlerin sayısını verirken hiç de sayının tam belirlenmesi için bir gayret göstermemiştir. Verdiği bilgi: “600 ile 900” arasında” şeklindedir. (bk. İbn Hişam, es-Sire, 2/240-241) İki sayı arasında 300 fazlalık vardır. Bu da gösteriyor ki, bu bilgiyi veren Yahudiler -zihinlerde tereddüt meydana getirmek için- gerçek rakamı değil, abartılı rakamları vermeyi tercih etmiş ve İbn İshak da duyduklarını bir süzgeçten geçirmeden olduğu gibi kaleme almıştır.

Yine ilginçtir, İbn İshak, bu olayı anlatırken, sağlam bir senet bile vermemiş, aksine “güvendiğim bir ehl-i ilim bana dedi ki...” ifadesiyle yetinmiştir. Demek ki bu rivayet senet bakımından da zayıftır.

6) Ebu İslam el-Mağribi’nin tahkik edip “sahih” olduğunu bildirdiği bir rivayette ise bu sayı yalnız 40 olarak tespit edilmiştir. Buna göre, Sad b. Muaz: “Yahudilerden (mukatil/muharip/bizzat savaşçı olan) erkelerinin öldürülmesi, çoluk-çocuklarının esir alınması ve mallarının da (ganimet olara) taksim edilmesine” hükmetti. Hz. Peygamber (asm), bu hükmü uyguladı, yalnız Yahudi erkeklerden “Amr b. Sad”'ı -hıyanet etmediği için- affetti.” (bk. İbn Zencuye, el-Emval, h. no:359)

Bununla beraber, Tirmizi’nin “sahih” dediği bir rivayette bu sayı 400 olarak geçer. (Tirmizi, h.no:1582) İbn Hacer de öldürülenlerin sayısını 400 olarak tespit eden rivayetlerin sahih olduğunu bildirmiştir. (bk. Fethu’l-Bari, 7/414)

Aslında İbn İshak’ın da verdiği bilgiye göre, ölümü hakedenler, bir kadının evinde toplatılmıştır. (İbn Hişam, a.g.y) Özellikle o zamanki şartlarda bir kadının evi, ancak 40 kişiyi alabilir. Diğer rakamları barındırması mümkün değildir. Bu da verilen rakamların abartılı olduğunu göstermektedir. Ancak bu Yahudilerin iki evde toplatıldığını söyleyen rivayetler de vardır. (bk. İbn Hacer, a.g.y)

Bütün bu açıklamalardan anlaşılıyor ki, Beni Kureyza Yahudilerinden yalnız savaşan erkekleri öldürülmüştür. Bunların önemli bir kısmının bizzat savaş esnasında öldürülmüş olma ihtimali kuvvetlidir. Diğer bir kısmı da hıyanetin cezası olarak ele geçtikten sonra bir nevi idam edilmişlerdir. Öldürülenlerin sayısı 40 ila 400 arasındadır. Kısas olarak öldürülen bir kadın hariç hiçbir kadın öldürülmemiştir. Eli silah tutmayan gençler ve yaşlılardan hiçbiri öldürülmemiştir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet