Bazı kelimeler Türkçe'de nasıl anlam farklılığına uğruyor?

Değerli kardeşimiz,

Arapçadan dilimize geçen ve Kur'anda da yer alan pek çok kelime vardır. Bunların anlamları genelde Arapça aslına uygun olmakla beraber, bir kısmının anlamlarında zamanla bazı kaymalar olmuştur. Mesela, “şarap” kelimesi Kur'andaki kullanımda “meşrubat: içecek” anlamında kullanılır. İlgili bir ayette şöyle buyrulur: 

وَسَقٰيهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا “Onların Rabbi, onlara tertemiz bir şarap takdim etmiştir.” (İnsan, 76/21)

Ayet, cennet ehli hakkındadır. Yüce Allah cennet ehline tertemiz bir içecek sunacaktır.

Bir de şu ayete bakabiliriz:

وَقَالَ الْمَلِكُ ائْتُون۪ي بِه۪ۚ فَلَمَّا جَٓاءَهُ الرَّسُولُ قَالَ ارْجِعْ اِلٰى رَبِّكَ “(Bu te’vili duyan) hükümdar, ‘Onu bana getirin.’ dedi. Elçi Onun yanına gelince, (Yusuf) dedi ki: 'Haydi rabbine (efendine) geri dön.'” (Yusuf, 12/50)

Mısır hükümdarı gördüğü garip bir rüyanın tabirini araştırır, ama etrafındakiler yorumlayamazlar. Bir zaman zindanda Hz. Yusuf’la beraber kalan ve Onun rüya tabirindeki maharetini bilen hükümdarın bir adamı “Zindanda rüya tabirinde mahir biri var, ben ondan öğrenebilirim.” der. Böylece gider ve öğrenir. Tabirden etkilenen hükümdar “Onu bana getirin.” der. Elçi olarak gönderdiği kişi Hz. Yusuf’a gelince O, “Haydi, rabbine (efendine) geri dön. Önce benim masumiyetim ortaya çıksın.” der.

Ayette “elçi” rasul kelimesiyle ifade edilmiştir. Türkçede bu kelime zihinlerde daha çok peygamber manası çağrıştırır. Hâlbuki burada bu anlamda değil, “aracı kişi” anlamında kullanılmıştır.

Öte yandan “Rab” kelimesi “efendi” anlamında kullanılmıştır. Nitekim evin hanımefendisine Arapçada “rabbetü’l-beyt” denilir. Ama Rab kelimesinin dilimizdeki çağrışım alanı, Allah'ın bir ismi olmasıdır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet