''Hüküm ancak Allah’ındır'' ifadesi nasıl anlaşılmalıdır?

Değerli kardeşimiz,

اِنِ الْحُكْمُ اِلاَّ لِلّٰهِۜ  "Hüküm ancak Allah’ındır" (En'am, 6/57; Yusuf, 12/40, 67)

İslam dünyasında derin izler bırakan akımlardan biri, Haricilerdir. Bunlar, Hazreti Ali döneminde meydana gelen Sıffin savaşından sonra ortaya çıkan bir ekoldür. Hz. Ali ve Muaviye taraftarları arasında meydana gelen bu savaşta, Muaviye taraftarları yenileceklerini anlayınca mızraklarının ucuna Kur’ân sayfaları takarlar, "Aramızda Kur’ân hakem olsun." derler. Bunun üzerine çatışmalar durur, görüşmeler başlar.

İşte bu "hakem olayından" sonra bir kısım insanlar "Sen insanları hakem olarak kabul ettin. Hâlbuki hüküm ancak Allah’ındır." diyerek Hazreti Ali’nin saflarından ayrılırlar. (Şehristani, el-Milel ve'n-Nihal, s. 106-07; Eş'ari, Ebu'l- Hasen, Makâlâtu'l-İslamiyyîn, Mektebetu'l- Asriyye, Beyrut, 1990, I, 167-168; İbn Teymiye, et-Tefsiru'l-Kebir,  II, 8-9; Şatıbî, el-Muvafakat fi Usuli'ş- Şeria, III, 292; Ebu Zehra, Tarihu'l-Mezâhibi'l- İslâmiye, I, 65) Bunlara "Hariciler" denir.

Üstteki ayet Haricilerin sloganı haline gelir. Hatta bir gün Hazreti Ali halka hitab ederken Haricilerden biri kalkar, "Ey Ali! Allah’ın dinine insanları ortak kıldın. Hüküm ancak Allah’ındır." der. Bunun üzerine diğer Hariciler de "Hüküm ancak Allah’ın!", "Hüküm ancak Allah’ın!" diyerek slogan atarlar. Hazreti Ali buna mukabil şöyle der: "Hak bir söz. Fakat bununla batıl murat ediliyor." [Şerif Radi, Nehcü’l- Belâğa, Müessesetü’l- Mearif, Beyrut. s. 163. Şehristani, s. 107 (dipnotta).]

Hazreti Ali, İbn Abbas’ı Haricilere elçi olarak gönderir. Onlar "Hüküm ancak Allah’ın!" dediklerinde İbn Abbas şöyle söyler:

"Evet, hüküm ancak Allah’ın. Fakat Allah karı-koca arasındaki geçimsizlikte hakem tayinini istemiştir. ("Eğer karı-koca arasının açılmasından korkarsanız, erkeğin ve kadının ailelerinden birer hakem gönderin." ayetine işarettir. Nisa, 4/35.) Keza, ihramlı iken avlanan hakkınvda yine hakem tayin etmiştir. (Maide, 5/95) Dolayısıyla karı-koca ve av meselesinde hakem tayin etmek mi önce gelir, yoksa ümmeti ilgilendiren bir meselede mi?" (Cevziye, İ'lamu'l-Muvakkiin, I, 163; Şatıbî, III, 292)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet