Ağaç, dağ, dünya, Ay, Güneş, gezegenler de Allah'ın kulu mu?

- Allah'ın kulları kimlere denir?
- Bir makalenizde "Kul" ifadesi daha çok “mümin” manasına gelmektedir, yazmışsınız, bunun dışında diğer bütün mahlukat mesela: ağaçlar, dağlar, dünya, ay, güneş, gezegenler... için de Allah'ın kulları ifadesi kullanılabilir mi?

Değerli kardeşimiz,

Evet, ağaç, dağ, dünya, Ay, Güneş, gezegenler de Allah'ın kuludur. Çünkü her varlık onun mülküdür ve her şey kendi diliyle onu zikreder ve tesbih eder.

"Abd" kelimesinin bir manası olan “kul” kelimesi birkaç açıdan değerlendirilebilir:

a) İnsanlar arasında -Arapçada- köle kelimesi, bir efendiye bağlı olan kimseler için kullanılır.

İnsanlar arasında alışılmış tanıdık bir terim olan kul kelimesinin insanlar, cinler, melekler gibi hayat, şuur ve irade sahibi varlıklar için kullanılması, Allah ile bu yaratıklar arasındaki ilişkiyi çok iyi anlatmaktadır. Bu yönüyle şuurlu olmayan cansızlar ve hayvanlar için “kul” tabiri kullanılmaz.

b) Bununla beraber, köle ile efendi arasında, amir ile memur arasındaki ilişkiyi çağrıştıran “Yaratan-yaratılan, yaşatan-yaşatılan, barındıran-barındırılan vs.” ilişkiler açısından bakıldığı zaman, kul sözcüğü bütün varlıklar için edebi, mecazi, bir çehre ile arz-ı endam edebilir.

Esasen kulluk ve itaat Allah’a yapılıyorsa abd kelimesi “hür insan” demektir, kula itaat ediliyorsa “köle” manasına gelir.

Kuran’da, bütün Müslümanlarca “insanların en faziletlisi” kabul edilen Hz. Muhammed (asm) için, ayrıca diğer peygamberler, cinler, hatta melekler için abd kelimesi kullanılmıştır (bk. Nisâ 4/172; İsrâ 17/1)

Abd ve ibad, Kuran’da ve hadiste bütün insanlar, hatta bazen diğer varlıklar (bk. Araf 7/194) için kullanılıyorsa da daha çok “mümin” manasına gelmektedir.

Özellikle izafet yoluyla Allah’a nispet edilen abd ve ibad kelimeleri, “Ona iman eden, kendisinin de sevdiği kullar” anlamını taşımaktadır. (bk. M. F. Abdülbâkī, el-Muʿcem, “ʿabd” md.; Wensinck, el-Muʿcem, “ʿabd” md.)

Demek ki, kul kelimesinde bütün varlıklar anlamı varsa da Allah’a nispet edilince ona iman edenler manası daha öne çıkmaktadır denilebilir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet