Hz. İbrahim’in milletine uymak ne demek?

- Bakara suresi 135. ayeti açıklar mısınız?
- Hz. İbrahim’in dini derken ne kastediliyor?

Değerli kardeşimiz,

Bakara suresinin 135. ayeti şöyledir:

وَقَالُوا كُونُوا هُوداً اَوْ نَصَارٰى تَهْتَدُواؕ قُلْ بَلْ مِلَّةَ اِبْرٰهٖيمَ حَنٖيفاًؕ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكٖينَ

“Onlar, Yahudi veya Hristiyan olun ki doğru yolu bulaşınız, dediler. Sen de de ki: Hayır! Biz, Hanif olan İbrahim'in dinine uyarız. O, müşriklerden değildi."

Ayette geçen "millet" ifadesi din anlamındadır. Haniflik ise, müşriklik olmadığı gibi Yahudilik ve Hristiyanlık da değildir; Allah’ın başlangıçtan itibaren insanlara bildirdiği, insanın tabiatına en uygun olan tevhid dinidir.

Kuran-ı Kerîm’de millet kelimesi biri Hz. İbrahim, İshak ve Yakub’a nispet edilmek suretiyle, yedisi “millet-i İbrahîm” şeklinde olmak üzere on beş yerde geçmektedir.(1)

Millet-i İbrahim terkibinin yer aldığı ayetlerde Resul-i Ekrem (asm) Efendimizin tebliğ ettiği dinin özü bakımından Hz. İbrahim’in diniyle aynı kabul edildiği hususu vurgulanmakta, gerek Yahudilerin ve Hristiyanların gerekse Arapların saygı gösterdiği İbrahim milletinin ayırt edici özelliğinin Haniflik ve tevhid inancı olduğu bildirilmektedir.(2)

Millet kelimesi bir ayette “fi’l-milleti’l-âhire” ifadesiyle(3) Hristiyanlık veya Kureyş’in atalarının dinine, diğerlerinde ise batıl dinlere(4) atıfta bulunulmaktadır.

Hadislerde millet kelimesi Kuran’daki anlamları yanında “doğuştan getirilen özellikler, fıtrat” manasında da geçmektedir.(5)

Bütün çocukların İslam milleti üzere doğduğunu, ancak daha sonra başka dinleri benimseyecek şekilde eğitilebildiklerini ifade eden hadisin(6) bazı rivayetlerinde millet yerine “fıtrat”ın geçmesi iki kavramın eş anlamlı olarak kullanılabileceğini göstermektedir.

Hadislerde ayrıca İbrahim milletinden ve onun hanif ve müslim olduğundan bahsedilmekte(7), Hz. Muhammed’in (asm) ashabının İbrahim milletini takip ettiği belirtilmektedir.(8)

Bir kısım hadislerde “Resulullah’ın milleti”(9) tabiri de geçmektedir.

Hristiyanların ve Yahudilerin yetmiş iki fırkaya (millet) ayrıldığını, Müslümanların ise yetmiş üç fırkaya ayrılacağını, bunlardan sadece birinin kurtuluşa ereceğini bildiren rivayette görüldüğü gibi(10) hadislerde bir dinin mensupları arasındaki gruplar için fırka yanında millet de kullanılmıştır.

Kaynaklar:

1) M. F. Abdülbaki, el-Mucem, “mll” md.
2) Al-i İmrân 3/95; Nahl 16/123.
3) Sad 38/7.
4) Bakara 2/120; el-Araf 7/88, 89; Yûsuf 12/37; İbrâhîm 14/13; el-Kehf 18/20.
5) Wensinck, el-Muʿcem, “mll” md.
6) Müsned, II, 253, 381; Müslim, “Ḳader”, 23; Tirmizî, “Ḳader”, 5.
7) Müsned, III, 442.
8) Müsned, III, 5, 123, 406, 407, 442; Dârimî, “İstiʾẕân”, 54; Ebû Dâvûd, “Eḍâḥî”, 4.
9) Ebû Dâvûd, “Cihâd”, 82; Tirmizî, “Cenâʾiz”, 54.
10) Müsned, II, 332; IV, 102; Ebû Dâvûd, “Sünnet”, 1; Tirmizî, “Îmân”, 18.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet