Vakıa suresinin 61. ayetinde kullanılan inşa etmek kelimesinin kökeni nedir?

- Vakıa süresinin 61. ayetinde kullanılan inşa etmek kelimesinin kökeni nereye dayanıyor, üzerine koymak eklemek gibi anlamları da var mi?
- Geldiği anlamları yahut kullanıldığı alanları cevaplayabilir misiniz?
- Üzerine koymak gibi anlamları varsa, evrim teorisine varabilir miyiz sizce de?
- Sonuç olarak neşet doğma anlamlarına geliyor, üstüne eklemek değişmek, yeniden inşa etmek anlamında olabilir mi?

Değerli kardeşimiz,

Türkçeye geçmiş kelimelerden olan enşee (inşa), neşee kökünden gelmektedir. Türkçedeki anlamlarına yakın anlamlar taşımaktadır. Meydana gelmek, yenilenmek, büyümek, gelişmek, neş’et etmek (doğmak) gibi anlamlar taşır.

Vakıa suresi , 61. ayet olan عَلَى أَن نُّبَدِّلَ أَمْثَالَكُمْ وَنُنشِئَكُمْ فِي مَا لَا تَعْلَمُونَ  ayetindeki nünşiekum ifadesine, daha çok öldükten sonra ahiret aleminde yeniden yaratma manası verilmiştir.

Örneğin Diyanet Meali şöyledir:

“Sizin yerinize benzerlerinizi getirmek ve sizi bilemeyeceğiniz bir şekilde yeniden yaratmak üzere aranızda ölümü biz takdir ettik. (Bu konuda) bizim önümüze geçilmez.”

Ayetin öncesi de bu manayı desteklemektedir.

Gerek bu kelime gerekse başka kelimelerin taşıdığı büyüme, gelişme gibi bir takım manalardan yola çıkarak, ayetleri evrimi çağrıştırır bir şekilde yorumlamak bir nevi tahriftir, ayeti bozmaktır. Asla kabul edilecek bir durum değildir.

Bu nevi konularda prensibimiz şu olmalı:

Ayetlerde kesinleşmiş bilimsel gerçekleri ifade eden durumlar varsa, bunları açıkça belirtebiliriz. Örneğin insanın anne rahminde geçirdiği dönemler, rüzgarların bulutları ve bitkileri aşılaması Kur'an’da açık bir şekilde anlatılan ve bilimsel verilere tam olarak uyan konular böyledir.

Ancak, doğruluğu ispat edilmemiş teoriler, nazariyeler konusunda çok dikkatli olmak gerekir. Ayetteki bir kelimeden yola çıkarak, "Bu ayet evrimi destekliyor." demek Allah’a ve Kur'an’a iftira olur.

Örneğin; “Allah dilediğini yaratır dilediğini seçer.” ayetindeki "seçme" kelimesine saplanarak, ayetin doğal seçilimden (tabii seleksiyon) bahsettiğini söylemek veya “Sizi tavırdan tavıra geçirerek yarattı.” ayetindeki “etvar” kelimesine takılarak ayetin evrim merhalelerine işaret ettiğini söylemek böyledir.

Halbuki bir ayetin manasını anlamak için öncesine, sonrasına, hangi sadette söylendiğine bakmak gerekir. Ayrıca, bir ayeti, o ayeti açıklayan diğer ayetlerle birlikte değerlendirmek lazımdır.

Nitekim başka ayetlerde insanın tavırdan tavıra geçirilişiyle ilgili pek çok örnek vardır. Anne rahmindeki merhaleler, çocukluk, gençlik, ihtiyarlık merhaleleri, ölümden sonra insanı bekleyen merhaleler bunlardandır.

Özetle, teoriler konusunda ihtiyatlı olmak elzemdir. Hele hele, bu teori, evrim teorisinde olduğu gibi çürükse, aleyhinde pek çok delil varsa, temeli ateizme dayanıyorsa böyle bir teori için Kur'an’dan delil aramanın, bazı kelimelerden yola çıkıp desteklemenin ne kadar yanlışlığı ortadadır.

Ancak ne yazık ki, bu teorinin reklamı bolca yapıldığı için, belgesellerde beyinler yıkandığı için bazı ilahiyatçılar da böyle bir yanlışa düşebilmekte, bilimsel gerçek zannettikleri bu durumu Kur'an’la uzlaştırmaya çalışmaktadırlar.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet