Tanrı’nın nasıl bir varlık olduğunu anlamakta Via Emiantiae, denilen orta yol mu?

- Tanrı’nın nasıl bir varlık olduğunu anlamakta Via Emiantiae denilen orta yol neden doğru olan yoldur?
- Eğer Tanrı’nın bizim mantık kurallarımıza bağlı olmadığını var sayarsak Via negativa denilen yol doğru çıkmaz mı?
- Kur’an’da ise orta yolun desteklendiğine dair gördüğüm ayetler var. (Zümer 39/29, Enbiya 21/22)
- Oysa Allah bizim mantık kurallarımızdan bağımsız olduğunu belirtmemiş midir?
- Bu bir çelişki değil midir?

Değerli kardeşimiz,

Via Affirmativa, via Negativa ya da via Eminentiae yolları, mutlak ve sınırsız olan hakkında, sınırlı ve zamansal insan zihninin mecbur kaldığı düşünme tarzlarıdır.

Bunlardan birisini tercih etmek, tercih edene göre bir doğru anlayışını meydana getirir.

Via Negativa yolunda düşünen bir zihin “Tanrı’nın bizim mantık kurallarımıza bağlı olmadığını var sayması” da bu yolun temel özelliği olan olumsuzlama ile çelişir. Zira bu yolda mantık kurallarımıza bağlı olmak olumsuzlanırken, mantık kurallarımıza bağlı olmamak da olumsuzlanır. Çünkü her iki yargı da bize aittir.

Kur'an-ı Kerim’de her üç yol da ve bunların dışındaki pek çok diğer akıl yürütme tarzları (İstidlal, Bürhan, Kıyas, Hüccet, İfham, İskat, İstibsar, İstişhad, Hads, Tezkir, Teşbih, Tenzih…)  muhatap alınan zihin durumuna ve konu edilen olgunun, mananın gereğine göre kullanılır.

Bu nedenle Kur'an-ı Kerim'in bu yollardan birisine öncelik verdiği iddia edilemez.

Kur'an-ı Kerim AllahTeala'nın sözlerini havi bir kitaptır. Çelişki kavramı ve uygulandığı alanlar beşer düşünceleri ve sözlerine aittir.

Eğer bir çelişki ile karşılaşıyorsak bu bizim akıl yürütme biçimlerimize aittir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet