Peygamberimiz, kadın müfettiş atamış mı?

- Peygamberimiz Semra bint Nüheyk adında birini müfettiş olarak atmış diye duydum, bu bilgi gerçek mi?
- Bu kadın hakkında bilgi verir misiniz?
- Çünkü şu ana kadar hep kadının çalışması caiz değil diye düşünüyordum.

Değerli kardeşimiz,

Kur'an’da ve hadislerde kadınların çalışmasını yasaklayan herhangi bir hüküm yoktur.

İslam dini bir kimsenin çalışmasını asla yasaklamaz. Aksine onu çalışmaya teşvik eder. Nitekim ayette, "İnsana ancak çalıştığının karşılığı vardır." (Necm, 53/39) buyurulmuştur.

Ancak ister erkek isterse kadın olsun, çalışırken helale harama dikkat etmesi gerekir. Bu açıdan İslam inancına, hükümlerine ve ahlakına aykırı olmamak şartıyla, elbette kadın da çalışabilir.

Bununla beraber, kadının çalışma mecburiyeti yoktur, dinimize uygun olarak isterse çalışabilir.

Hz. Peygamber (asm) döneminde de birçok kadının çalıştığını bilmekteyiz. Hz. Aişe, Zeynep bint Cahş ve Esma bin Umeys’in terzilikle, Rayta bin Abdillah’ın dericilikle meşgul oldukları kaydedilmektedir.(1)

Arap yarım adasının güneyinde ve kuzey batısında dokuma tezgâhlarının olduğu ve kadınların buralarda kumaş dokudukları zikredilmektedir. Yine küçük çapta da olsa, Medine’de dokuma tezgâhlarının olduğu rivayet edilir.(2)

Semra bint Nuheyk el-Esediyye’nin de çarşı pazarı denetlemekle görevlendirildiği rivayet edilir.(3)

Hz. Peygamber (asm) devrinde birtakım kadınların, tıp alanında da uğraş verdiklerini görmekteyiz. Hendek savaşı esnasında Resulullah’ın, Medine’deki Mescidinde kurulan hastane çadırında, Kuaybe bint Sad’ın hasta ve yaralıları tedavi ettiği bildirilmektedir.(4)

Hz. Peygamber (asm) döneminde kadınların dadılık, süt anneliği gibi meşguliyetleri de vardı. Kadınlar ev ortamında başta un ve ekmek üretimi, yemek pişirme, eve su taşıma gibi işleri de yapmaktaydılar. Evin hayvanlarının bakımı ve yiyecek ihtiyaçları da bunlardan sayılabilir.

Sahabi hanımlar, gerektiği zaman ev dışında çalışmakta, hurma bahçelerinde tarımla meşgul olmaktaydılar.(5)

Semra bint Nüheyk (r. anha)

Semra bint Nüheyk, Peygamber Efendimiz (asm) tarafından muhtesip olarak görevlendirilen ilk kadın sahabidir.

Kaynaklarda uzun ömürlü (muammerûn) kadın sahâbîler arasında zikredilmiştir. Semra bint Nüheyk’in, mensubu bulunduğu Benî Esed’den Bedir Gazvesi’nin hemen ardından Müslümanlığı benimseyen ilk grup içinde yer almış olması muhtemeldir. İsminin geç bir dönemde kurulan (86/705) Vasıt’ı ziyaret eden sahabe arasında geçmesi(6) genç yaşta İslâm’ı kabul ettiğini göstermektedir.

Kendisinden Ebû Belc Câriye b. Belc es-Sagīr et-Temîmî rivayette bulunmuştur.

Hz. Peygamber (asm) tarafından Medine’de muhtesip olarak görevlendirilen Semra bint Nüheyk pazarları dolaşıp emir bi’l-ma‘rûf nehiy ani’l-münker ilkesi çerçevesinde insanları ticaret ahlakına uygun davranmaya teşvik eder, bu şekilde hareket etmeyenleri uyarır, hile ve haksızlık yapanlara karşı elindeki kırbaçla caydırıcı tedbirler uygulardı. Resul-i Ekrem’in Semra bint Nüheyk’e böyle bir görev vermesi, onun bir muhtesipte bulunması gereken nitelikleri taşıdığını ve bu görev için yeterli bilgiye sahip olduğunu göstermektedir.

Bazı müellifler, kaynaklarda Asr-ı saadet’te pazarcılıkla uğraşan birçok hanımın isminin zikredildiğine işaret ederek Semra bint Nüheyk’in denetimlerinin daha çok alıcı veya satıcı konumundaki kadınlara yönelik olabileceğini ileri sürmüşlerdir.(7)

Kaynaklar:

1) Müslim, Nikah 9; Ebu Davud, Libas 22/4074; Ahmen ibn Hanbel, Müsned, VI, 370; İbn Sa’d, Tabakat, VIII, 108; İbn Esir, Üsdü’l-Gabe, VII, 121; Ebu Nuaym, Hilyetü’l-Evliya, II, 69.
2) İbn Sa’d, Tabakat, I, 253, 277, 351.
3) İbn Abdilberr, el-İstiab, IV, 328, 333.
4) İbn Sa’d, Tabakat, VIII, 291; Ahmed ibn Hanbel, Müsned, VI, 56; İbn Hişam, Sire, III, 250.
5) Buhari, Zebaih 18; Müslim, Zikir ve Dua 19/80; İmam Malik, Muvatta, Itk 6; İbn Sa’d, I, 494-495; İbnü’l-Esir-Üsdü’l-Ğabe, VII, 117; bk. Ali Osman Ateş, Hadis Temelli Kalıp Yargılarında Kadın, Beyan Yay., 2. Bsk., İstanbul 2006, s. 28-34.
6) Bahşel, Târîhu Vâsıt (nşr. K. Avvâd), Beyrut 1406/1986, I, 42.
7) bk. DİA, Semra bint Nüheyk md.; Cengiz Kallek, Asr-ı Saâdet’te Yönetim-Piyasa İlişkisi, İstanbul 1997, s. 183, 184; Metin Yılmaz, Polis Teşkilâtı, Samsun 2005, s. 290, 291.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet