Hz. Zeyneb validemize kim dünürcü oldu?

- Ahzab Suresi 37. AyetHz. Peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem) Hz. Zeyneb (radıyallahu anh) annemiz ile vahiy neticesinde evlendi.
- Bu müjdeyi Hz. Zeyneb (radıyallahu anh) annemize iletmesi için Peygamber Efendimiz’in (sallallahu aleyhi ve sellem) Hz. Zeyd’i (radıyallahu anh) gönderdiğine dair rivayet var.
- Bu rivayet doğru mudur? Nasıl anlamalıyız?

Değerli kardeşimiz,

Hz. Peygamber (asm) Efendimizin Hz. Zeyneb validemiz ile nasıl evlendiği konusunda iki rivayet öne çıkmaktadır. Bu rivayetlerden birincisi şöyledir:

Hz. Zeyneb bint Cahş, Hz. Zeyd b. Harise’den boşandıktan sonra bir gün Hz. Peygamber Hz. Aişe ile birlikte otururken Ahzab Suresi 37. ayet nazil olmuştur:

“Bir zaman, Allah’ın kendisine lütufta bulunduğu, senin de lütufkâr davrandığın kişiye, ‘Eşinle evlilik bağını koru, Allah’tan kork!’ demiştin. Bunu derken Allah’ın ileride açıklayacağı bir şeyi içinde saklıyordun; öncelikle çekinmen gereken Allah olduğu hâlde, sen halktan çekiniyordun. Zeyd onunla beraber olduktan sonra, müminlere evlatlıklarının -kendileriyle beraber olup ayrıldıkları- eşleriyle evlenmeleri hususunda bir sıkıntı gelmesin diye seni o kadınla evlendirdik. Allah’ın emri elbette yerine getirilecektir.” (Ahzab, 33/37)

Bu ayetin inmesinden sonra Hz. Peygamber (asm) de “Zeyneb’in yanına gidip, bu evliliği kim müjdeler? Yüce Allah beni onunla evlendirdi.” demiş ve bunun üzerine Hz. Peygamber’in hizmetçisi Selma bu haberi Zeyneb’e götürmüş, Hz. Zeyneb de ona gümüş ayak bileziklerini hediye etmiştir. Daha sonra Hz. Peygamber de onunla evlenmiştir.(1)

Hatta bu rivayetin farklı bir şeklinde Hz. Zeyneb validemizin, Hz. Peygamber Efendimiz (asm) ile Allah tarafından nikâhlandığı haberini alınca secdeye kapandığı haber verilmektedir.(2)

İkinci rivayet ise şöyledir:

Zeyneb’in iddet süresi bittikten sonra, Hz. Peygamber (asm) Hz. Zeyd b. Harise’yi, Zeyneb validemizi kendisine istemek üzere ona göndermiştir. Zeyd de Hz. Peygamber’in bu emrini yerini getirmek üzere Zeyneb validemizi ziyarete gitmiştir. Zeyd eve geldiği sırada Zeyneb hamur yoğurmaktadır. Zeyd o anı anlatırken şöyle demiştir:

“Onu görünce içim kabardı öyle ki ona bakamayacak duruma geldim. Hz. Peygamber’in ona talip olduğunu kendisine söyleyemedim. Sırtımı ona döndüm ve geriye dönerek, ‘Ey Zeyneb, sana müjdeler olsun. Allah Resulü seni kendisine istemem için beni sana gönderdi.’ dedim. Zeyneb de ‘Aziz ve Celil olan Rabbim bana emretmedikçe ben bir şey yapmam.’ dedi. Sonra kalkıp namazgâhına gitti.” Cereyan eden bu olay üzerine Ahzab suresi 37. ayet nazil olmuştur. Bundan sonra da Resûlullah herhangi bir merasim olmaksızın Hz. Zeyneb ile evlilik hayatına başlamıştır.

Bizce realiteye daha uygun olan ilk rivayetten ve Ahzab Suresi 37. ayetten anlaşıldığı gibi Hz. Peygamber (asm) Hz. Zeyneb validemiz ile velisiz, mehirsiz, beşeri bir akit ve şahit olmaksızın Allah katında nikâhlanmıştır.(3)

Nitekim Hz. Zeyneb bint Cahş da bu durumla şöyle diyerek övünmüştür:

“Sizi aileleriniz evlendirdi. Beni ise yedi kat göğün üstündeki Allah Teâla evlendirdi.”(4)

Zeyneb validemizin buna benzer daha başka sözler de kaynaklarda rivayet edilmektedir.(5)

İkinci rivayete gelince, Hz. Zeyd’in eski eşi Zeyneb’e dünürcü olarak gitmesi hem Hz. Zeyd hem de Hz. Zeyneb için de gerçekten büyük bir imtihandır.(6)

Hepsi de bu imtihanı başarı ile geçmiştir.

Bu olaylar neticesinde Hz. Zeyd sahabe içerisinde Kuran’da sarahaten adı geçen tek kişi olmuştur. Kıyamete kadar da Kuran içerisinde adı anılmaya devam edecektir.(7)

Kaynaklar:

1) İbn Sad, Tabakat, VIII, 72; Taberî, Târîh, II, 563; İbnü’l-Cevzî, Tarihü’l-mülük, III, 226.
2) İbn Sad, VIII, 72.
3) İbn Sad, VIII, 73; İbn Abdilberr, el-İstiab, IV, 1851; İbn Kesîr, Bidaye, IV, 250; İbn Kesîr, Tefsir,  XII, 6545; Bu rivayetin farklı bir şekli için ayrıca bkz. İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-Ğabe, VII, 126.
4) İnb Sad, VIII, 73; İbn Abdilberr, IV, 1850; İbn Kesîr, Tefsir, XII, 6546.
5) İbn Sad, VIII, 72-73; İbnü’l-Esîr, el-Kamil fi’t-Târîh, II, 166, 284; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-Ğâbe,  VII, 127; Zehebî, II, 211-212; İbn Kesîr, Tefsir, XII, 6546; İbn Hacer, el-İsabe, VIII, 92-93. Detaylı bilgi için bk. Mustafa Necati Barış, Zeyneb bint Cahş ve Hz. Peygamber ile Evliliği, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10 (2), 177-192.
6) Kurtubî, el-Câmi‘u li Ahkâmi’l-Kur’ân, XIV, 192.
7) es-Sallâbî, es-Sîretu’n-Nebeviyye, s. 633.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet