Dört eşle evliliği sınırlandıran ayet gelince, Resulullah eşlerine ne yapmıştır?

- Muhammed Hamidullah’ın İslam Peygamberi aslı kitabında şimdiye kadar hiç duymadığım şu bilgiye rastladım:
- Evliliği dört eşle sınırlandıran ayet indikten sonra peygamberimiz eşlerini boşamamış ama karı-koca ilişkisini dört eşiyle sınırlandırmıştır.. Sadece dört eşiyle birlikte olabilmiş. Diğerleriyle sadece hukuki olarak evli kalmış.. (İbn Sa’d, VIII, 141-142; İbn Habîb, Muhabbar, s. 5; bk. Prof. Dr. Muhammed Hamidullah, İslâm Peygamberi Hayatı ve Eseri, Beyan Yayınları: 1/561-573)
- Bu bilgi doğru mu acaba?
- Eğer doğruysa bu dört eşi kimlerdi ve bunları nasıl seçmiştir?

Değerli kardeşimiz,

- Muhammed Hamidullah’ın bu konuda kaynak verdiği İbn Sad’ın Tabakat’ında öyle bir bilgiyi bulamadık.

Hz. Peygamber (asm)'in aile hayatının yer aldığı ve Ahzab suresi 51 ve 52. ayetlerine de yer verildiği bölümde “Hz. Peygamberin dört hanımını alıp diğerlerini boşadığına” dair hiçbir bilgiye rastlayamadık.(bk. İbn Sad, Tabakat, Beyrut, 1968, 8/179-201).

Aksine ilgili yerde,

“Bundan böyle artık başka kadınlarla nikâhlanman, bunları başka hanımlarla değiştirmen, kendilerini güzel bulup beğensen bile, sana helâl değildir. Ancak elinin altındaki cariyeler bunun dışındadır. Allah her şeyi gözetlemektedir.” (Ahzab, 33/52)

mealindeki ayetin açıklamasında “Hz. Peygamber (asm)'in o anda nikahında olan dokuz (9) hanımının dışında başka kadınlarla evlenmesi yasaklandığı” vurgulanmıştır. (bk. Tabakat, 8/201)

- Yine, Hamidullah’ın kaynak olarak gösterdiği İbn Habibin “el-Muhabber” adlı eserinde de sorudaki bilgiye rastlayamadık. Orada:

“Ey Peygamber, eşlerinden dilediğini bir süre ihmal edip dilediğini de yanına alabilirsin. Kendisinden bir süre uzak durduğun eşlerinden birini tekrar yanına almanda sana bir vebal yoktur. Bu hâl onların sevinmeleri, mahzun olmamaları, yaptığın muameleden hepsinin hoşnud olmaları yönünden daha münasiptir. Allah kalplerinizde olan her şeyi bilir. Allah alîmdir, halîmdir/her şeyi hakkıyla bilir, müsamahası boldur.” (Ahzab, 33/51)

mealindeki ayetin açıklamasında, Hz. Peygamber (asm)'in bu ayetten sonra “Aişe, Hafsa, Zeyneb ve Ümmü Seleme (dört hanımı) 'yanına aldığı', diğer 5 hanımını 'bir süreliğine' ihmal ettiği bilgisine yer verilmiştir. (bk. el-Muhabber, 1/92)

Olsa olsa, Muhammed Hamidullah, bu ifadelerden hareketle öyle bir yorum yapmıştır. Yoksa, ayetten de bu ayetin açıklayan tefsir kaynaklarından da  böyle bir bilgiyi görmek mümkün değildir.

Peygamber Efendimizin Evlilikleri

a) Birden fazla kadınla evliliği Hz. Peygamber (asm) getirmemiştir. İslâm geldiği zaman dünyanın birçok yerinde ve bu arada Arabistan'da erkekler birden fazla kadınla evli idiler. İslâm zaman içinde bir yandan kadına çeşitli haklar verip onun durumunu iyileştirmiş, diğer yandan zarûrî haller dışında tek kadınla evlenmeyi tavsiye etmiş, gerektiğinde birden fazla kadınla evlenmeyi ise yeterlik ve adâlet şartlarına bağlamıştır.

Bütün bu ıslâhatın tamamlandığı zamanlarda, Peygamberimiz (asm) de -aşağıda sıralanacak sebeplerle- birden fazla eşe sahipti, O'nun (asm) boşadığı kadınlar da mü'minlerin anneleri olmakta devam edecekleri için başkasıyla evlenemezler, devamlı dul kalmaya mahkûm ve perişan olurlardı. İşte bu sebeple Efendimizin (asm) onları boşaması, kendileri için bir felâket demekti; nitekim Resûlullah (asm) bunu kendilerine teklif ettiği zaman içlerinden bir tanesi bile kabule yanaşmamıştır.

b) Kadınlarından bir kısmı ile evlenmesi onların İslâm uğrunda çektikleri meşakkatlere karşı bir mükâfatlandırma mahiyetindedir. Ümmü Seleme, Ümmü Habîbe, Sevde gibi eşleriyle bu yüzden evlenmiştir. Bu hanımlar dinlerini koruma uğrunda Habeşistan'a göç etmişler, orada eşlerini de kaybederek dul kalmışlardı.

c) Birkaç eşiyle evlenme sebebi, onların kabilelerini İslâm'a kazanmak, aradaki düşmanlık duygularını dostluğa çevirmektir; Safiyye, Cüveyriye gibi hanımları ile bu yüzden evlenmiştir.

d) Ebû Bekir, Ömer gibi en büyük dostları ve yardımcıları kızlarını O'na (asm) teklif etmişler, kendileri de bunu uygun buldukları için Âişe ve Hafsa ile evlenmiş ve dostlarının arzularını yerine getirmişlerdir.

e) Resûlullah (asm)'ın en önemli görevi İslâm'ı ümmetine doğru bir şekilde aktarmak, öğretmek, yaşatmak ve gelecek nesillere intikalini sağlamaktı; ümmetin yarısı kadındı, onların da İslâm'ı ve bu arada aile hayatı ile ilgili ahkâmı bilmeleri gerekiyordu; birden fazla kadın, bir kadından daha çok bilgi edinme ve aktarma kaynağı demekti ve Allah Resûlü (asm) bundan da istifade etti, bugün elimizde bulunan birçok hadîsin ilk râvîleri O'nun (asm) sevgili eşleridir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Kur'an'da en fazla dört hanımla evlenme şartı olduğu halde ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet