Hac suresi 18. ayette geçen "çoğu kelimesi ne anlama geliyor?

- Hac suresi 18. ayette Cenab-ı Allah mealen "İnsanların birçoğu Allah'a secde ediyor." diyor. Kur'an'ın birçok yerinde insanların çoğunun kafir yada kaybetmiş olduğunu belirtiyor, bu farklılığın hikmetini söyleyebilir misiniz?

Değerli kardeşimiz,

Kur’an’da “kesir” sözcüğüyle ifade edilen “bir çoğu / çoğu” kelimesi, bir bütünü iki eşit parçaya veya “bir tarafı az bir tarafı çok olan” iki parçaya bölen bir anlama gelmez.

Buna göre, “İnsanların çoğu iman eder.” denildiği zaman, bunun anlamı “insanların yüzde ellinin üzerinde bir bölümü iman eder” değildir. Şayet öyle olsaydı, “İnsanların çoğu inkâr eder.” ifadesi doğru olmazdı.

“İnsanlardan bir çoğu / çoğu” ifadesinin doğru anlamı, “insanlardan bir kısmı / veya önemli bir kısmı” manasına gelir. Bu ifade kemiyet / sayısal çoğunluktan ziyade, keyfiyet çokluğu için kullanılır. Nitekim inkâr edenlerin sayısı daha fazla olmasına rağmen, Kur’an’da onlar için “çoğu” sözcüğü kullanıldığı gibi, sayısal olarak daha az olmalarına rağmen iman edenler için de aynı sözcük kullanılmıştır. Bu da gösteriyor ki, “bir çoğu / çoğu” kavramı görecelidir, bazen kemiyeti, bazen keyfiyeti ifade eder.

Nitekim soruda söz konusu edilen Hac suresinin 18. ayetinde bu iki kavramın yan yana kullanıldığını görüyoruz:

“Bilmez misin ki göklerde ve yerde bulunan kimseler, hatta güneş, ay, yıldızlar, dağlar, ağaçlar bütün canlılar ve insanların da birçoğu, Allah’ın yüceliğine secde ediyorlar. İnsanların çoğu hakkında ise azap hükmü kesinleşmiştir. Allah’ın zelil kıldığını aziz edecek kuvvet yoktur. Şüphesiz ki Allah ne dilerse yapar.”

İşte bu ayetten de anlaşılacağı üzere, “çokluk” kavramı her şeyden önce sayısal çoğunluğu anlatmıyor. Kalabalık bir kitleyi anlatıyor.

İkinci olarak, küfrü-kötülüğü-cahilliği, kemiyet / sayısal olarak; imanı-iyiliği-marifeti ise keyfiyet / kalitedeki katma değeri anlatıyor.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet