Namazda ayaktayken dua edilebilir mi?

- Kıyamda dua etmenin hükmü nedir?
- Peygamberimizin (sav) böyle bir uygulaması olmuş mudur?
- Arapça bilen bir kişi kıyamda çok içinden gelirse dua edebilir mi?
- Mesela; müjde ayetine geldiğinde, mealen: "Allah'ım bizi de bunlardan kıl!" veya ikaz ayetinde: "Allah'ım sen bizi bundan koru!" gibi dua edilebilir mi?
- Resulullah efendimizin (sav) böyle bir uygulaması olmuş mudur?

Değerli kardeşimiz,

Bu konuda alimlerin dayanağı şu hadis-i şeriftir:

- Hz. Huzeyfe, Peygamberimiz (asm)'le birlikte namaz kıldığını ve onun nasıl namaz kıldığını bildirirken şu noktalara da dikkat çekmiştir:

“Resulullah, içinde tesbih bulunan bir ayeti okuduğunda, o da tesbih ediyor, içinde sual konusu bulunan bir ayeti okuduğunda ise oda sual ediyordu, yine taavvuzu / sığınmayı ifade edn bir ayeti okuduğunda, o da sığınıyordu.” (Müslim, Salat, hno:203)

- Diğer bir rivayette ise, konuyla ilgil daha açık ifadeler yer almaktadır:

“Korkuyu barındıran / korkutan bir ayeti okuduğunda, Allah’a sığınırdı, bir rahmet ayetini okuduğunda, Allah’tan rahmet isterdi ve Allah’ı tenzih eden bir ayeti okuduğunda da Onu tesbih ederdi.” (bk. Munavi,  Feyzu’l-Kadir, 5/160)

Bu hadisi açıklayan Munavi’ye göre, başka insanlar, bir masum olan Hz. Peygamber (asm)'den daha çok bunu yapmaya muhtaçtır. (bk. a.g.y)

- İmam Nevevi’ye göre, bir kimsenin -ister namazda ister namazın dışında olsun-, rahmet ayetlerini okuduğunda rahmet istemesi, sığınma ayetlerinde sığınma duasını okuması, tenzih ayetlerinde de Alaah’ı tesbih ve tenzih etmesi sünnettir. (el-Mecmu, 2/165)

- İmam Azam’a göre, namazlarda ayetlere göre rahmet ve sığınma dualarını okumak mekruhtur. (bk. Nevevi, Mecmu, 4/67) Hanefi mezhebinin görüşü de budur.

Serahsi’nin yorumuna göre, Hz. Huzeyfe’nin hadisinde olduğu gibi, nafile namazlarda ve tek başına namaz kılan kimsenin ilgili rahmet ve azab ayetlerini okuduğunda uygun duayı okuması güzeldir. Fakat farz namazlarda bu duaları okumak mekruhtur. (bk. Serahsi, el-Mebsut, 1/198-199)

- İmam Malik ise şöyle der: İmam rahmet veya azab ayetlerini okuduğunda, cemaatten birinin Allah’tan rahmet veya azaptan Allah’a sığınma duasını terk etmesi daha hoşuma gider. Şayet okusa bile gizli okusun. (bk. el-Mudevvene, 1/197)

- Hanbeli mezhebi de bu konuda Şafiiler gibidir. Yani, gerek farz ve gerek nafile namazlarda yerine göre rahmet veya sığınma duasını yapar. (bk. İbn Kudame, el-Muğni, 1/391-393) 

- Muasır alimlerden Salih b. Fevzan’a göre, Hz. Peygamber (asm)'in bu yaptıkları nafile namazlardadır. Onun (asm) farzlarda böyle bir şey yaptığına dair bir bilgimiz yoktur. Bu sebeple insanların farz namazlarda bu tarzı uygulamaları doğru değildir. Ancak nafile namazlarda bunu yapabilirler.

- Bütün bu açıklamalar gösteriyor ki, bu konuda alimler arasında ihtilaf vardır. İşi bilenler tercih hakkına sahiptir. Nafile namazlarda okumayı tercih etmek daha uygun gibi görünmektedir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet