Namazda Allah’tan başkasını anmak yasak mı?

- Kuran-ı Kerim’de "namazda Allah’tan başkasını anmayın" gibi ya da buna benzer bir ayet var mı?
- Bazı kimseler şöyle diyor: Namazda Allah'tan başkasını anmak namazın amacıyla çelişir. (6:162; 20:14; 29:45)

Değerli kardeşimiz,

Bu ifadeden neyin kastedildiği tam anlaşılmıyor.

Eğer “Namazda sadece Allah deyin.” şeklinde bir anlam varsa bu doğru değildir. Zira namazda tekbir getirme, Kuran okuma, rüku ve secde gibi rükünler olduğu gibi, tesbihler, tekbirler, tahiyyat ve salavat gibi dualar da vardır. Namazın nasıl kılınacağını bizzat Peygamber (asm) Efendimiz kılarak öğretmiştir, biz de onun gibi kılarız.

Bu ifade, “Namaz ibadetini yalnız Allah için kılın.” anlamında ise elbette her ibadette olduğu gibi namaz ibadeti de yalnız Allah içindir.

Soruda geçen ayetlerin mealleri ve kısa açıklamaları şöyledir:

Enam, 6/162’nin meali:

“De ki: Şüphesiz benim namazım da ibadetlerim / kurbanlarım da hayatım ve ölümüm de âlemlerin Rabbi olan Allah içindir!” (Enam, 6/162)

Bu ayette ihlastan söz edilmiştir. Ardından gelen ayetteki “Allah’ın hiçbir ortağı yoktur.” mealindeki ifadeden de bunu anlamak mümkündür. Çünkü şirki reddeden tavır ihlastan başkası değildir.

O hâlde başta namaz olarak bütün ibadetlerde Allah’ın rızasını esas alan ihlaslı bir niyetin olması şarttır.

Müminun suresinin başında geçtiği üzere, hakiki namaz huşu ile kılınan namazdır. Huşu ise hem maddi organları hem manevi donanımları sırf Allah’a yöneltmek demektir. Namazda gözünü sağa-sola çevirmek gibi kalbini de Allah’tan başkasına yöneltmek de bu huşuya aykırıdır. Kurtuluşa götüren ideal bir namazın sergilenmesi ancak tadil-i erkan ve tadil-i ezhan yani hem beden organlarımızın hem de ruh dünyamızdaki duygularımızın gerçek anlamda namazda ve namaza uygun olmasıyla gerçekleşir. (krş. Razi, ilgili yer)

Tâhâ, 20/14’ün meali:

“Şüphe yok ki ben Allah’ım. Benden başka hiçbir ilâh yoktur. O hâlde bana ibadet et ve beni anmak için namaz kıl.” (Taha, 20/14)

Bu ayette de ibadet ve özellikle namaz ibadetinin yapılmasının asıl gayesi, Allah’ı zikretmek; hem ayetleri okuyarak hem rüku ve secde gibi eylemler yaparak Allah’ı anmak, onu tazim, takdis ve tesbih etmekten ibarettir.

Ankebut, 29/45 ‘in meali:

“Kitaptan sana vahyedilenleri oku, namazı özenle kıl. Kuşkusuz namaz hayasızlıktan ve kötülükten meneder. Allah’ı anmak her şeyden önemlidir. Allah yaptıklarınızı bilir.” (Ankebut, 29/45)

Önce şunu belirtelim ki, “Allah’ın zikretmek”, “Allah’ı anmak” ifadesinden daha geniş kapsamlı, daha ulvi ruhludur. Çünkü anmak hatırlamak manasına gelir. Zikretmek ise hem hayalen ve kalben anmak hem akıl ve şuur ile yönelmek, hem o konuda verilen emirlere uygun tutum ve davranışları sergilemek manasına gelir. Yoksa kuru kuru Allah’ı anmak kemaliyle istenilen bir zikir türü değildir.

Demek her şeyden daha büyük olan Allah’ın zikri, kalbiyle, akıl ve şuuruyla, fikir ve tasavvuruyla, saygı, sevgi ve haya duygularıyla, Allah’ın ortaksız büyüklüğüne, benzersiz azametine, kusursuz kutsiyetine, sonsuz cemal ve celaline karşı yoğunlaşmayı ifade etmektedir. 

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet