Menar Ekolü kakkında bilgi verir misiniz; tavrımız asıl olmalı?

- Cemâleddin Âfgani'nin öncülüğünü yaptığı "Menar Ekolü" kakkında bilgi verir misiniz?

Değerli kardeşimiz,

- İnsaf ve aklıselim sahibi bir Müslümana yakışan şey, “toptancı” olmamaktır. Her ekolün, her ferdin hataları olabilir. Ancak fert veya cemaatlerin iyiliklerini unutup sadece kötü taraflarıyla veya katılmadığımız görüşleriyle meşgul olmak, İslam’ın izin vermediği bir husustur. Gıybet ve suizannı yasaklamanın önemli sebeplerinde biri de bu olsa gerektir.

- Cemaleddin Afganî’nin talebesi olan Muhammed Abduh ve Talebesi Muhammed Reşid Rıza’nın görüşlerini yansıtan "Menar Okulu"nun bazı hataları yanında yanlışları da vardır. Ancak, İslam’a karşı art niyetli olduklarını hiç kimse iddia edemez.

- Avrupa medeniyeti karşısında ilk defa mağlup olmaya başlayan İslam aleminde farklı çalışmalar yapılmıştır. Alimlerden bazıları bunun sebeplerini araştırırken, İslam’ın ve Kur’an’ın bazı yönlerinin yanlış anlaşıldığına kanaat getirmiş ve konuyu o zaviyeden irdelemiştir. Bunun bir sonucu olarak da bazı mucizeleri güya anlaşılabilir hale getirmek için “mucizelik” yönünü değil de modern çağda anlaşılması gereken fenni bir bakış açısıyla yaklaşmışlardır. Bunları tasvip etmek mümkün değildir. Ancak, bu ekolün çok güzel çalışmaları ve ufuk açıcı görüşlerini göz ardı etmek insafsızlıktır.

- "Ya hep ya hiç!..” prensibinin yanlışlığını ortaya koyan alimlerden biri de Bediüzzaman Hazretleridir. Onun bu konuda söylediği şu dikkatli ifadeleri, bizi de dikkate sevk edecek türdendir:

“Elhasıl: Sultan Selim'e biat etmişim. Onun ittihad-ı İslâmdaki fikrini kabul ettim. Zira o Vilayat-ı Şarkıyeyi ikaz etti. Onlar da ona biat ettiler. Şimdiki şarklılar, o zamanki şarklılardır. Bu mes'elede seleflerim, Şeyh Cemaleddin-i Efganî, allâmelerden Mısır müftüsü merhum Muhammed Abdüh, müfrit âlimlerden Ali Suavi, Hoca Tahsin ve ittihad-ı İslâmı hedef tutan Namık Kemal ve Sultan Selim'dir ki, demiş:

“İhtilaf u tefrika endişesi / Kûşe-i kabrimde hattâ bîkarar eyler beni...” (Divan-ı Harb-i Örfi, s. 21).

Dikkat edilirse, Bediüzzaman’ın “Onun ittihad-ı İslâm'daki fikrini kabul ettim” ve “Bu meselede” kayıtları koyarak konuya değinmesi, onun ne kadar dikkatli olduğunu gösterir.

- Biz de bu gibi ekol / okul / cemaatlerin düşüncelerinden güzel olanları alır, kötü olanlarını terk ederiz. Fakat, Müslümanları bazı yanlışlarından dolayı çöplüğe atmayız. Yine Üstad'ın ifadesiyle “Âkıl (akıllı) odur ki, huz ma safa de’ ma keder / temiz olanı al, bulaşık olanı terk et, kaidesine göre hareket eder.” (Sözler, s. 38)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Tefsir dersleri yapanlardan bazıları Cemalettin Afgani, Muhammed Abduh, Ali Şeriati gibi reformcuları örnek veriyor; tavrımız ne olmalıdır?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet