Kuran’da geçen meyveler Mekke'de yetişir miydi?

- Kur'an'ın esas olarak Muhammed [sav]'in Arap kavmine yönelik olduğunu hepimiz biliyoruz, bu nedenle Kuran'da verilen örneklerin çoğunun kavmi/okuyanlar tarafından algılanabilir/gözlemlenebilir olması gerekirdi...
- Örneğin, belirli bir meyveden bahsediliyorsa, insanlar birbirine bakıp bu ne meyve diye düşünmemeli.. ama söz konusu meyve hakkında zaten bilgi ve bilince sahip olmalıdır.
- Peygamberimiz (sav) Mekke'de yaşadığına, sonra Medine'ye hicret ettiğine, sonra tekrar Mekke'ye döndüğüne göre... Kuran'da bahsedilen meyvelerin bu 2 bölgede iyi yetişmesi gerekir herhalde... İşte listesi...
- Kuran'da Adı Geçen Meyveler: 1. Üzüm 2. Hurma 3. Nar 4. İncir 5. Zeytin Tüm bu meyvelerin Kuran'da bahsedildiği gibi Peygamber (s.a.v.) döneminde Mekke'de yetiştiğini doğrulayabilir misiniz?

Değerli kardeşimiz,

Bir meyve veya bitkinin bilinmesi için o kişinin yaşadığı yerde yetişmesi şart değildir. Başka yerlerde yetişmiş olsa bile birçok vesile o kişinin yaşadığı yere gelebilmektedir.

Bu nedenle, Kuran ve hadiste geçen ancak Mekke veya Medine’de yetişmeyen tarım ürünlerinin çeşitli yollarla dışardan ithal edilmiş olmaları mümkündür.

Arap Yarımadası, doğal kaynaklar, toprak yapısı, bölgeye düşen yıllık yağış miktarı dikkate alındığında, ziraata pek de elverişli bir bölge gibi görünmese de Hz. Peygamber (asm) döneminde Medine, Taif, Hayber, Fedek, Vadilkurâ, Eyle, Ezruh, Cerba, Yemame, Uman, Necran ve Yemen çeşitli tarımsal ürünlerin yetiştirilmesine müsait toprak yapısına ve iklimsel özelliğe sahiptiler.

Hz. Peygamber (asm) döneminde zirai faaliyetler sonucunda yetiştirilen tarım ürünleri arasında hurma, üzüm, arpa, buğday, şeftali, nar, kabak, soğan, sarımsak, patlıcan, fasulye, pamuk, safran ve hitr gibi ürünler bulunmaktaydı.

Ayrıca, farklı bölgelerde yetişen tarım ürünleri de gerek ticaret gerekse panayırlar yoluyla Mekke ve Medine’ye gelmekteydi.

Nitekim Suriye, Irak ve Yemen gibi o dönemin en önemli siyasi ve ticari bölgelerine giden ticaret kervanlarıyla, hububat, zeytinyağı gibi ürünler başta olmak üzere ziraî ürünleri ve türevleri Mekke’ye getirilmekteydi.(1)

Ayrıca, Mekke’ye yakın olan Taif’te özellikle bağcılık yapılmakla birlikte hurma(2), muz, incir(3), şeftali, nar(4), kayısı gibi meyveler, kavun ve karpuz gibi sebzeler de yetişmekteydi.(5)

Arap Yarımadasında yetişen tarım ürünlerine baktığımızda öncelikle göze çarpan tarım mahsulünün hurma olduğunu söylemek gerekir. Hurma en çok yetiştirilen tarım ürünüdür. Pek çok vahalar ve yamaçlar hurma ağaçlarıyla kaplıdır. Neticede hurma iktisadî ve sosyal hayatta oldukça önemli bir yere sahip olmuştur.(6)

Hurmanın yanında muz, üzüm, kahve, ayva, incir, portakal, dut, badem, kayısı, karpuz, çavdar, sütleğen, sinameki(6) ve pirinç(7) gibi farklı meyve ve sebzelerin yetiştirildiği söylenmektedir.

Akdeniz ülkeleri ile uzak doğu arasında yer alan yarımada zamanla farklı bölgelerin tarım kültürlerinden etkilenmiş olabilir. En azından bazı bitki türlerinin geçiş yolu üzerindeki bu bölgeye aktarılmış olması muhtemeldir. Örneğin Arap tüccarlarının uğrak yerlerinden olan Şam oldukça verimli arazileriyle, ceviz, incir, kayısı ve zeytin ağaçlarıyla tanınan bir yerdi.(8)

Kaynaklar:

1) İbn Sa’d, et-Tabakâtü’l-kübrâ, I, 259; Câhiz, el-Mehâsin ve’l-ezdâd, s. 167; İbn Kuteybe, el-Ma‘ârif, s. 575; İsfahânî, el-Egânî, VI, 359, 361; VI, 365; XIII, 229-231; İbnü’l-Cevzî, el-Muntazam fî târîhi’l-mülûk ve’l-ümem, III, 144; İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-nihâye, II, 223, 318; İbn Asâkir, Târîhu Medîneti Dımaşk, IX, 259-263; İbn Hacer, el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe, V, 332-333.
2) Yakut el-Hamevi, Mu’cemü’l-Büldân, 5/9.
3) Hitti, Philip K. (1995), Siyasi ve Kültürel İslâm Tarihi I-II, Çev. Salih Tuğ, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, s. 154.
4) Belâzürî, Fütûhu’l-Büldân, s. 77-78.
5) Esad, Mahmut, İslam Tarihi (Târih-i Din-i İslâm), Marifet Yayınları, İstanbul.s. 62.
6) Esad, s. 53.
7) Hitti, s. 37.
8) Bebel, August (2003), Hz. Muhammed ve Arap İslâm Kültürü Dönemi, Çev. Veysel Atayman, Bordo-Siyah Yayınları, İstanbul. s. 104.
- Detaylı bilgi için bk. Fatih Oğuzay, Hz. Peygamber Döneminde Tarım Kültürü (Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2008); İsmail Pırlanta, Hz. Peygamber Döneminde Tarım Faaliyetleri ve Ekonomiye Katkısı, Siyer Araştırmaları Dergisi sayı: 5, Ocak-Haziran 2019.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet