İmam Gazali agnostik olmuş mu?

- Bir yazıda İmam Gazali’nin bir süre agnostik olduğunu sonra Müslüman olduğunu okudum.
-İmam Gazali’nin Allah’ı akılla ispatlamaya çalışan eserler yazmış mı? Yazmamışsa neden yazmamış olabilir?
- İmam Gazali’nin İslam ile tanışmayan gayrimüslimlerin Allah’a inanmasalar bile ehli necat olacaklarını söylemesi, İmam Gazali’nin Allah’a inanmanın akıldan bağımsız bir şey olduğu görüşü ile ilgili olabilir mi? 

Değerli kardeşimiz,

İmam Gazali "el-Münḳıẕ mine'ḍ-ḍalâl" adlı eserinde hakikatin bilgisine sahip olma hususunda yaşadığı bir iki aylık bir şüphe döneminden bahseder. Bu şüphe kitaplardan, otoritelerden ya da geleneksel kaynaklardan öğrenilmiş taklidi bilgilerin tahkike dönüşerek kişiye mal olması ile alakalıdır.

Buna göre Gazali Hazretleri duyu bilgilerinin sıklıkla akıl tarafından yanlışlanmasından yola çıkarak, akli bilgilerin de bir üst bilgi mercii tarafından yanlışlanabilir olabileceğini düşünmüş ve nihai olarak bilginin kaynağı olan âlim-i mutlak yüce Mevla’ya sığınmıştır.

Bu süreçte de ilahi kattan gelen bir doğrulayıcı aydınlanma olmaksızın hiçbir şeyin doğruluğu hususunda emin olamamıştır.

Ardından kalbine sezgisel bir aydınlanma olarak doğan Mevla Teala’nın mukaddes mevcudiyeti ile ilgili marifet bilgisi (mükaşefe) ile yeniden akli ve duyusal bilgilerini doğrulayabilmiştir.

Buna göre İmam-ı Gazali tahkiki imana ulaşmaksızın tüm çeşitleri ile bilginin yakin boyutuna ulaşamayacağını görmüştür. Dolayısı ile o taklidi imana sahip bir Müslüman iken mükaşefe yolu ile tahkiki imana ulaşmış kâmil bir mümin ve insandır.

Gazali, İhya ve benzeri eserlerinde mantık ve kelam ilmini kullanarak, gaye ve nizam gibi pek çok delili Mevla’nın mevcudiyetini ispat hususunda kullanmıştır. Zira insanların çoğunun onun başardığı mükaşefe sürecine ulaşamayacakları açıktır. O bu nedenle ilim ve mantık içerisinde de ispat-ı vacibi ortaya koymuş, tahkiki imana ulaşma noktasında insanlara imamlık yapmıştır.

İlave bilgi için tıklayınız:

- İmam-ı Gazali Hazretlerinin, fetret ehli ve benzerlerinin durumlarıyla ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet