Hz. Musa düşman olsun diye mi kurtarıldı?

- Kasas suresi 8. ayette lâmu'l-âkıbe var mı?
- Eğer akıbet lamı kanül edilmezse, mana sanki, Hz. Musa düşman olsun diye kurtarılmış gibi olmaz mı?

Değerli kardeşimiz,

Evet, Kasas suresi 8. ayette lâmu'l-âkıbe vardır.

İlgili ayetin meali şöyledir:

“Nitekim Firavun ailesi onu bulup aldı. Ama sonunda o kendileri için bir düşman ve tasa sebebi olacaktı. Şüphesiz Firavun, Haman ve askerleri yanlış yoldalardı.”

“Ama sonunda o kendileri için bir düşman ve tasa sebebi olacaktı.” mealindeki ifadede, işin akıbeti anlatılmaktadır. Zira, buradaki lam harfi, “illet / sebebiyet / ecliyet lamı” olursa, doğru olmaz. Çünkü kimse sonunda çekeceği sıkıntı için bir iş yapmaz. Onun için âlimlerimiz buna “lam-ı akıbet” adını vermişler. (bk. Razi, ilgili ayetin tefsiri)

Harf-i cerlerin taşıdıkları farklı anlamlar olsa da bunlar içerisinden biri öne çıkar. Bu anlam ilgili harf-i cer için hakiki anlam olarak kabul edilir. Diğerleriyse mecazi kullanım olarak değerlendirilir.

Lam harfinin akıbet anlamını diğer harflerin mecazi kullanımlarından ayıran en önemli özellik, diğer harflerin mecazi anlamlarını taşıyan başka bir harf bulunurken lam harfinin akıbet anlamını taşıyan müstakil başka bir harfin bulunmamasıdır. Bu nedenle akıbet anlamındaki lam harfini çevirmek diğerlerine nazaran daha zordur. Örneğin, “salleytü bilmescidi” yani “mescitte namaz kıldım” denildiğinde cümlede kullanılan ba harfi kendi anlamı dışında, zarfiyet (bir zaman veya mekân içerisinde gerçekleşme, içindelik) anlamındaki fî harfinin yerine kullanılmıştır. Burada anlam verilirken fî harfi cümlede zikredilmiş gibi hareket edilir.

Ancak lâm harfinin akıbet anlamında kullanıldığı “nasartühü liyekûne adüvven lî” cümlesini çevirirken tamamıyla akıbet manasını gözeterek anlam merkezli bir çeviri yapılmak durumundadır. Zira bu cümledeki lam harfini asli anlamındaki talîl ile çevirdiğimizde “Bana düşman olması için ona yardım ettim.” şeklinde anlamsız bir söz ortaya çıkacaktır. Akıbet anlamını gözettiğimizde ise aynı söz “Ona yardım ettim, ne var ki o bana düşman oldu.” şeklinde makul bir hâl alacaktır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet