Hakimiyetiniz altındakiler hariç ne demek?

- Şii müfessir Tabatabai’nin Nisa sure 24. ayet iddiasına cevap verebilir misiniz?
- Şii müfessir Tabatabai el-Mizan adli tefsirinde nisa suresi 24 ayet icin soyle bir iddiada bulunuyor :
 قوله “إلا ما ملكت أيمانكم” رفعا لحكم المنع عن محصنات الاماء على ما ورد في السنة أن لمولى الامة المزوجة أن يحول بين مملوكته وزوجها ثم ينالها عن استبراء ثم يردها إلى زوجها.
“Allah Teâlâ’nın “Hâkimiyetiniz altındakiler hariç” sözü, Sünnette ve hadislerde geçtiği gibi evli cariyenin sahibinin, kocasıyla arasına girme hakkı olduğunu gösterir. Cariyeyi çağırır, hamile olmadığını anladıktan sonra onunla ilişkiye girer, sonra kocasına iade eder.”
- Benim sorum, hadislerde nerede evli cariyeye efendisi onu temizlik döneminde kocasından alıp onunla ilişkiye girer diye bir ifade var?
- Çok araştırdım fakat öyle bir rivayet bulamadım siz araştırabilir misiniz rivayetlerde evli cariye ile sahibi ilişkiye girebilir mi?
- Benim bildiğim ehli sünnette evli cariye sahibine haramdır. Bu iddiaya cevap verebilir misiniz sünnette ve hadislerde öyle bir şey var mıdır?
- Bir de Tabatabai’nin diğer bir iddiası bu ayet evtas seferi sırasında inemez, çünkü Nisa suresi 1-28 ayetler hicri üçüncü yıl olan Uhud savaşından sonra inmiştir bu ayet evtas ile ilgisi yoktur üstelik bu rivayet ayeti sadece savaş esirleri ile sınırlıyor doğrusu bizim dediğimiz gibi savaş olsun olmasın sahibinin evli cariye ile kocasının arasına girmesidir.
- Bu iddiasına cevap verebilir misiniz?

Değerli kardeşimiz,

Öncelikle ifade edelim ki, kölelik ve cariyelik İslam’ın getirmediği, ama önce ıslah ettiği ve zamanla tamamen kalkmasını hedeflediği bir statü idi. Dünya milletlerinin de aynı noktaya gelmeleri sonunda, geri dönüşsüz olarak tarihe karıştı.

Soruda geçen iddialar doğru değildir. Bir kimse cariyesini biriyle evlendirdiyse, artık o cariye onun karısıdır, efendisine cinsellik haramdır, bu cariye artık diğer evli kadınlar gibidir. Bir kadının sadece bir kocası olur.

Bu ayetle –Cahiliye devrinde bazı durumlarda uygulanan– birden fazla erkekle evli olma âdeti kaldırılmış, bir kadının ancak bir erkeğin nikâhı altında bulunabileceği ve yalnızca onunla karı-koca hayatı yaşayabileceği hükmü getirilmiştir. Yani İslam’da çok kocalılık caiz değildir, geçersizdir.

“Ellerinizin altında olanlar müstesna” cümlesiyle cariyeler kastedilmiştir. Köleliğin yaygın biçimde uygulandığı eski toplumlarda varlığı kaçınılmaz olan efendinin cariyesiyle cinsel ilişkisi (istifrâş) konusu, İslam alimlerince –kölelik statüsünün realiteleri, nesep hükümleri ve İslamiyet’in köleliği azaltma ve tedricen ortadan kaldırma hedefi ışığında– belirli kurallara bağlanmaya çalışılmıştır.(1)

Kâfirlerle savaşırken esir alınıp cariye statüsüne getirilen kadın ise, kocasından boşanmış sayılır, o kadın artık duldur.

Bu kısa bilgiden sonra detaya gelince:

İslâm’ın geçmişten devraldığı ve zaman içinde ortadan kaldırmayı hedeflediği kölelik sistemine ait bulunan bu hükümler tarihe intikal etmiştir.

Bu ayette zikredilen “Muhsanat”la ilgili özellikle şu iki yorum söz konusudur:

Birincisi: Buradaki “Muhsanat”tan maksat, evli olan / kocaları bulunan kadınlardır.

Bu yoruma göre, ayette ifade edilen “mülkü’l-yemin / cariyelik vasfıyla sahiplendiğiniz hariç...” mealindeki ifadesi iki yönden açıklanabilir:

a) Bir kadının kocası varsa, başka bir kimseyle evlenmesi caiz değildir. Buna göre, “cariyelik vasfıyla sahiplenenler dışında, hiçbir evli bir kadınla evlenmek caiz değildir. Sadece “mülkül-yemin” ile sahiplenmiş olan bu kaydın dışındadır.

b) Ayette yer alan “mülkül-yemin”den maksat “Mülkü’n-nikah”tır. Yani;

“Kocaları bulunan kadınlarla evlenmek size haramdır. Ancak yeni bir nikah akdiyle onlara sahip olursanız olabilir. Bu da ancak söz konusu karı-koca boşanırlar ve iddet müddeti biterse, bu takdirde siz onu yeni bir nikahla eş edinebilirsiniz.”(2)

İkincisi: “Muhsanat”tan maksat hür kadınlardır. Buna göre de “mülkü'l-yemin” terimi yine iki manaya gelebilir:

a) Allah’ın sizin için sınırını çizdiği dört kadından fazlasıyla -bir arada- evlenemezsiniz.

b) Burada “mülkü’l-yemin”den maksat, nikâh akdinin şartları olan veli, şahitler ve şeriatta belirtilen diğer şartlara riayet etmektir. En sahih olan görüş de budur. Çünkü Mearic suresindeki (29-30) ifadeler bunu desteklemektedir.

Evtas konusuna gelince:

Ehl-i sünnet alimlerinden Maverdi, Ebu Said el-Hudri’den yaptığı rivayete göre, bu ayetlerin nüzul sebebi Evtas halkının esir alınması ile ilgili olduğunu bildirmiştir. Burada da yukarıdaki bilgilere benzer bilgilere yer verilmiştir.(3)

Kurtubi’de de benzer ifadelerle aynı gerekçelere işaret edilmiştir. Ve sahih-i Müslim’de (hno:1456) yer alan “Evtas” halkının esareti esnasında sahabenin kocalarını tanıdığı kadınlarla evlenmek istememeleri üzerine bu ayetler nazil olmuştur. Dört mezhep imamı da bu görüşe sahiptir.(4)

Yani bu kadınların esir olarak sahiplenilmesi, kâfir olan kocaları tarafından boşanmış anlamına gelir. Özellikle Evtas’ta bu husus uygulamalı olarak gösterilmiştir.

Yalnız onların yine de iddetlerini beklemeleri gerekir. Hamile olanların doğum yapmaları, hamile olmayanların aybaşından temizlenmiş olmaları gerekir.(5)

Kaynaklar:

1) Bu konuda bilgi için bk. Ebû Bekir İbnü’l-Arabî, I, 384; İbn Âşûr, V, 6 vd.; M. Akif Aydın-Muhammed Hamîdullah, “Köle”, DİA, XXVI, 237-246.
2) bk. Razi, ilgili ayetin tefsiri.
3) bk. Maverdi, ilgili ayetin tefsiri.
4) bk. Kurtubi, ilgili yer.
5) bk. Muhammed Fuad Abdulbaki, Şerhu Müslim, ilgili yer.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet