Esnemek yasak mı, günah mı?

- Esnemek yasak mı, ağzınızı kapatın, namazda esnemeyin, diyorlar neden?
- Bana çok saçma geliyor.

Değerli kardeşimiz,

Hayır, esnemek yasak değildir, bir günahı yoktur.

Yorgunluğun, uykusuzluğun veya ruhsal gerginliğin arttığı zamanlarda esneme gelebilir; büyük bir ihtimal, şeytan bizim bu hallerimizden istifade etmek ve bizi yanlışa sevk etmek üzere bir kez daha fırsat kolluyordur, bize yaklaşmıştır.

Bu durumda bizzat esnemeyi hiç de günah saymamalı; vücudun normal bir refleksi ve tepkisi olarak kabul etmeli ve şeytanın şerrinden Allah’a sığınmalıdır.

Ancak esneme esnasında nezaketen biraz derli toplu olmalı; ağzı mümkün mertebe el ile kapatmalı; gereken adaba uyulmalıdır.

Ayrıca esnemeye neden olacak durumlardan sakınmaya çalışmalıyız.

Bu kısa bilgiden sonra detaya gelince:

Esneme, Arapça’daki tesâüb kelimesinin karşılığı olup hadislerde ve ahlak kitaplarında gerek zihnen gerekse bedenen tembellik, gevşeklik ve dikkatsizliğin tezahürü sayılmış ve tasvip edilmeyen bir davranış olarak değerlendirilmiştir.

Özellikle büyükler karşısında veya bir topluluk içinde esnemek görgü kurallarına aykırı kabul edilmiş, ibadet sırasında esnemek de ibadet adabına uygun görülmemiştir.

Alimler, “Esnemek şeytandandır.” (Buhârî, Edeb, 125; Müslim, Zühd, 56) anlamındaki hadisi açıklarken, burada esnemeye yol açan tembellik, usanma, bıkkınlık, uyuşukluk gibi ciddiyetle bağdaşmayan veya gaflet işareti olan hallerin insana yakışmadığına dikkat çekilmek istendiğini belirtirler.

Zebîdî, esnemenin genellikle bedene ağırlık çökmesinin bir sonucu olduğunu, bunun da çoğunlukla tıka basa yiyip içmekten ileri geldiğini, bundan dolayı söz konusu hadiste esnemenin şeytana nisbet edildiğini ifade eder. (Tâcü’l-ʿârûs, “s̱ʾeb” md.)

Hadisin devamında geçen, “Biriniz esnediği vakit şeytan ona güler.” şeklindeki açıklamada da yine gaflet halinin kötülenmek istendiği belirtilir.

Hadislerde bir yandan esnemenin ve esnemeye yol açan hallerin önlenmesi tavsiye edilirken, bir yandan da buna engel olamayan kimsenin esneme sırasında eliyle ağzını kapatması öğütlenmiştir. (Buhârî, Edeb, 125, 128; Müslim, Zühd, 56-58)

Bu tavsiyenin, esneme sırasındaki hoş olmayan görünüşü gizlemeyi amaçladığı açıktır.

Ayrıca bu hadiste, esnerken ağzı el veya mendille perdelemek suretiyle vücuda mikrop girmesini yahut vücuttan dışarıya mikrop saçılmasını önleme amacının da güdüldüğü, bu bakımdan söz konusu hadisin Tıbb-ı Nebevî açısından önem taşıdığı düşünülebilir.

Nitekim esneme ile birlikte şeytanın vücuda girdiğini ifade eden hadisteki (Müsned, 3/37) şeytan kavramıyla, esnerken vücuda girme ihtimali bulunan mikroplar arasında zararlı olmaları açısından bir ilişki kurulmak istenmiştir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Namazda esneme esnasında ağzımızı hangi elimizle kapatmalıyız ...
- Şeytan ile ilgili hadisler mecazi midir?
- Namazda esnemek şeytanın vesvesesidir diyorlar; bu doğru mudur ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet