Benim hatırlanmam ile onlar hatırlanır, kudsi hadisi ne demektir?

- Müsned'de geçen hadisin şerhi ve sıhhati hakkında muhaddisler neler söylemiştir?
“Zira kullarımdan velilerim, yarattıklarımdan seçkin dostlarım o kimselerdir ki, benim zikredilmemle (benim hatırlanıp akla getirilmemle) onlar zikredilir (hatırlanıp akla gelirler), onların zikredilmesi (hatırlanıp akla getirilmesi) ile de, ben zikredilirim (hatırlanıp akla gelirim).” (Nûreddin el-Heysemî; ilgili rivâyetin isnâdındaki râvîlerden Rişdin isimli râvinin çoğu âlimler tarafında zayıf bulunduğu ve ayrıca hadisin senedinin kopuk olduğunu bildirerek illetli olduğundan reddetmiştir.) (Ahmed b. Hanbel, el-Musned, XII, 226, hadis no: 15486)
1. Bu hadisin tam metni ve en doğru ve en anlaşılır meali nasıldır?
2. Sıhhat durumu nedir, eğer zayıf ise, bu manayı destekleyen ayet veya sahih hadis var mı?
3. Hadisin manasını açıklar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

Cevap 1:

İlgili hadisin tam metni şöyledir:

عَنْ عَمْرِو بْنِ الْجَمُوحِ، أَنَّهُ سَمِعَ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ:

«لَا يَحِقُّ الْعَبْدُ حَقَّ صَرِيحِ الْإِيمَانِ حَتَّى يُحِبَّ لِلَّهِ، وَيُبْغِضَ لِلَّهِ، فَإِذَا أَحَبَّ لِلَّهِ، وَأَبْغَضَ لِلَّهِ، فَقَدِ اسْتَحَقَّ الْوَلَاءَ مِنَ اللَّهِ، وَإِنَّ أَوْلِيَائِي مِنْ عِبَادِي، وَأَحِبَّائِي مِنْ خَلْقِي الَّذِينَ يُذْكَرُونَ بِذِكْرِي، وَأُذْكَرُ بِذِكْرِهِمْ»

Tercümesi:

Amr b. Cemuh, Hz. Peygamber (asm)’in şunları söylerken duyduğunu bildirmiştir:

“Kul, Allah için sevip Allah için buğz etmedikçe, hakiki iman sahibi olamaz. Eğer Allah için sever ve Allah için buğz ederse, Allah’ın dostluğunu hak etmiş olur. (kopuk bir ibare vardır, o da şu olmalıdır: ‘Ve Allah buyurdu ki:) Şüphesiz kullarımdan dostlarım ve yarattıklarımdan sevdiklerim öyle kimselerdir ki, ben anıldığım zaman onlar da anılırlar, onlar anıldıklarında ben de anılmış olurum.” (İbn Hanbel, h.no: 15499)

Cevap 2:

- Soruda işaret edildiği gibi hadisin senedinde yer alan Rişdin b. Sa’d adlı ravi zayıftır. (bk. Mecmau’z-Zevaid, 1/89),

- Taberi tefsirinde kısaca: “Allah’ın velilerinin kimler olduğuna” dair bir soruya cevap veren Hz. Peygamber (asm)’in şöyle dediği nakledilmiştir:

“Allah’ın velileri / dostları, görüldükleri zaman Allah’ın hatıra geldiği kimselerdir.” (Taberi, 15/120) Bu hadisin “hasen” olduğu bildirilmiştir. (bk. Sisiletu’l-Aahadisi’s-sahiha, 6/836)

Cevap 3:

Hadisin manası açıktır:

Allah’ın veli kulları, güzel ahlaklarıyla İslam dininin güzelliklerini yansıtırlar. Onları görenler, takvalarından, haya ve edeplerinden, şefkatlerinden, insani erdemlerinden ötürü “İşte Müslüman dediğin böyle olur.” derler. İslam dinini hatırlayanlar tabi ki Allah’ı hatırlarlar.

Keza Allah’ı zikredenler, Allah’ın emir ve yasalarını hatırlarlar. Bu hatıradan Allah’ın bu emir ve yasaklarına riayet eden veli kulları akla gelir...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet