Zaruretin haramı helal yapması ne demektir?

Tarih: 18.06.2020 - 12:16 | Güncelleme:

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Normal zamanda caiz olmayan bir şey, zorunlu hallerde caiz hale gelebilir. Mesela bir insan, hayatî bir tehlike zamanında, normal şartlarda yenilmesi haram olan domuz etinden yiyebilir. Kur'anda şöyle bildirilir:

اِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْز۪يرِ وَمَٓا اُهِلَّ بِه۪ لِغَيْرِ اللّٰهِۚ

فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلاَ عَادٍ فَلآَ اِثْمَ عَلَيْهِۜ اِنَّ اللّٰهَ غَفُورٌ رَح۪يمٌ

(Allah) size ancak şunları haram kıldı: Meyte (kesilmeksizin ölmüş hayvan eti), kan, domuz eti, bir de Allah'tan başkası adına kesilen hayvanlar."

"Ama kim mecbur olur da istismar etmeksizin ve zaruret ölçüsünü aşmaksızın yerse, ona günah yoktur.  Çünkü Allah Ğafur u Rahîm’dir (bağışlar, merhamet eder).” (Bakara, 2/173)

Burada haram kılındığı bildirilen bu dört şey, ancak zaruret halinde yenilebilir. O halde iken de “bâği ve âdî” olmamak, yani doğrudan bunları talep etmemek ve haddi aşmamak lazımdır. Darda kalan kimse, murdar etten doyuncaya kadar yiyemez, ancak ölmeyecek kadar yiyebilir. Bu ve emsali ayetlerden hareketle, şu iki kaide istihraç edilmiştir:

"Zaruretler, memnu’ (yasak) olan şeyleri mubah kılar." (Mecelle, 21. Madde)

"Zaruretler kendi miktarlarınca takdir olunurlar." (Mecelle, 22. Madde)

Öyle anlaşılıyor ki, neyin zaruret olduğu ve neyin de zaruret olmadığı çok iyi bilinmesi, ayrıca zaruret miktarının çok iyi takdir edilmesi gerekir. Yoksa insan “zaruret var” diyerek pek çok günahlara da girebilir. Mesela “Başka yerde iş bulamadım, ancak şarap fabrikasında iş bulabildim. Sevmiyorum, ama mecburen burada çalışıyorum.” diyerek işe girer. Hâlbuki orada çalışması caiz değildir.

Öte yandan, mesela bir içki müptelası bunun haram olduğunu öğrendiğinde “Ama ben bunsuz yapamam, bu benim için bir zarurettir.” diyemez. Yılların alışkanlığını kısa bir zamanda terkedebilmek elbette kolay değildir. Ama İslamî hayatı tercih eden birinin -velev zor da olsa- ciddi bir gayret içinde olması, iradesini bu yönde kullanması gerekir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

Bu içeriği faydalı buldunuz mu?
Yazar:
Sorularla İslamiyet
Kategori:
Okunma sayısı : 100+
Yorum yapmak için giriş yapın veya kayıt olun