Yaratma çeşitleri hakkında bilgi verir misiniz?

Değerli kardeşimiz,

Etrafımıza dikkatle baktığımızda birbirinden çok farklı nice varlıklar görürüz. Bunlar farklı tarzlarda varlık sahasına gönderilmektedir. Kur'an;

“O (Allah), her türlü yaratmayı bilendir.” (Yâsîn, 36/79)

 ayetiyle bütün bu yaratılışları ilahi ilme irca eder. Ayet, öldükten sonra dirilmenin anlatıldığı bir bağlamda yer almıştır. Hamdi Yazır, ayetin açıklamasında şöyle der:

“Allah, maddeli maddesiz, aletli aletsiz, örnekli örneksiz, gerek ilkin gerek sonra yaratılışın her nev’ini bilir.” (Yazır, VI, 4041)

Allah’ın yaratması başlıca iki şekildedir:

1. İbda,
2. İnşa. (Nursi, B.S. Lem'alar, s. 193.)

Bunlardan birincisi sebepsiz, maddesiz, vasıtasız olan ilk yaratılışı ifade eder. Nitekim “(Allah) göklerin ve yerin Bediidir.” (Âl-i İmran,  3/47) ayeti bu manayı anlatır.

İbda: Bir şeyi yoktan yaratmak (bk. Kadı Beydavi, Envaru't- Tenzil ve Esraru't- Te'vil, I, 83) anlamında olup, Bedi’ “evvelinde bir örnek olmadan bir eser meydana getiren” demektir. Bedi’de bir misalsizlik, nazirsizlik, güzellik ve fevkaladelik mefhumu vardır. (Yazır, III, 2006)

İlk yaratılış tamamen ibda ile olmuştur. Bu âlemin ve bu âlemde yaratılan her bir varlığın ilk başlangıcının kendisinden öncesinde bulunan bir örneği söz konusu değildir.

Şu kâinatı içinde sayısız kitaplar bulunan büyük bir kitaba benzetirsek, elementler onun alfabesi, elementlerden meydana gelen her bir varlık da müstakil bir kitap olur. Türkçemizde yirmi dokuz harf vardır, Türkçe olarak hiçbir kitap bu harflerin dışında yazılmamıştır. Ama yirmi dokuz harfle yazılan hiçbir kitap da diğerinin aynısı değildir. Buradan şu sonuca varabiliriz:

“Her inşa, bir yönüyle ibdadır.” Yani var olan maddeden yaratılan / inşa edilen her şey asli maddeleri dışında ibda ile yaratılmaktadır, çünkü onun aynısı daha önce yoktu ve sonrasında da olmayacaktır. Bundan dolayı ibda ikiye ayrılır:

1. Hakiki ibda.
2. Nisbi ibda. (Yazır, III, 2006)

Allah’ın yaratmasında çeşitlilik ve renklilik vardır. Mesela insanların yaratılışı üç şekilde olmuştur:

1. Hz. Âdemin bir anne ve baba olmaksızın doğrudan topraktan yaratılması.
2. Hz. İsa’nın baba olmaksızın anneden yaratılması.
3. Diğer insanların anne-baba vasıtasıyla yaratılması.

Hz. Âdem müstakil, orijinal bir nüsha olduğu gibi, aslında her bir insan da orijinal ve müstakildir. Benzeri bir durum her bir varlık için geçerlidir. Mesela bütün kar kristalleri altıgen olmakla beraber hiç birinin deseni bir diğeriyle aynı değildir. Bu muhteşem hakikat “Tecellide tekrar yoktur.” şeklinde ifade edilir. (Konuk, I, 39)  Yani Allah her bir yarattığını tabir yerindeyse “ilk defa” yaratır, aynısını bir daha yaratmaz. Onun yaratması son derece seri olmakla beraber, icraatında “seri üretim” yoktur. Çünkü her bir yarattığının arkasında “sonsuz bir ilim, her şeyi kuşatan bir irade ve her şeye güç yetiren bir kudret” vardır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet