Tv, gazete, internet ve dergi gibi yayınlarda çıkan şahıs veya kurumların aleyhindeki doğru veya iftira olan yazıları okumak, dinlemek kul hakkı olur mu?

- Bilgi almak için ya da bazen başkalarının bir konu hakkında ne düşündüğünü öğrenmek için veya sair bir sebepten, bir gazeteciyi dinlediğimizde ya da bir köşe yazarını okuduğumuzda, o kimse gıybet ediyor veya iftira atıyorsa, bu işleri yapmak günah mıdır ve gıybeti edilen veya iftira atılan kimsenin veya topluluğun bunları dinleyen ve okuyan kimse hakkına girer mi?

Değerli kardeşimiz,

Sözlükte uzaklaşmak, gözden kaybolmak, gizli kalmak gibi anlamlara gelen “gayb” kökünden türeyen gıybet, dini bir kavram olarak, bir kimseden, gıyabında hoşlanmadığı sözlerle bahsetmek demektir. Kur’an’da gıybet yasaklanmış, gıybet yapmak ölmüş bir din kardeşinin etini yemeye benzetilerek bu davranıştan sakındırılmıştır (Hucurat, 49/12).

İslam, insan haklarının en önemlilerinden olan "kişinin dokunulmazlığı" ilkesine büyük değer verilmiştir. Bu itibarla bir kimsenin gıyabında, gerek onun şahsıyla ilgili maddi ve manevi, ruhi ve ahlaki veya dini kusurlarından söz edilmesi, gerekse çocukları, annesi, babası ve diğer yakınlarının kusurlarından bahsedilmesi gıybet sayılmıştır.

Gıybet, sözle olabileceği gibi yazı, ima, işaretle ve taklit gibi davranışlarla da olabilir. Bu tür söz ve davranışlar gerçeği ifade ediyorsa gıybet, etmiyorsa iftira sayılır. (Müslim, Birr, 70; Tirmizi, Birr, 23).

İslam alimleri gıybetin haram ve büyük günah olduğu konusunda ittifak etmişlerdir. Ancak bir söz veya davranışın gıybet sayılıp sayılmaması niyetle yakından ilgilidir.

- Buna göre bir kimsenin yanlışlarının sırf onu küçük düşürmek amacıyla söylenmesi gıybet sayılırken, yanlışlarının düzeltilmesi maksadıyla söylenmesi gıybet sayılmaz.

- Herhangi bir kişi veya zümreyi kastetmeden, genel olarak insanların kötülüğünden söz etmek de gıybet olmaz. Gıybetin yapılması gibi dinlenmesi de haramdır.

- Bir zarar doğurma ihtimali yoksa, sözle veya fiili olarak gıybete engel olunması, bu mümkün olmazsa gıybet edilen yerin terk edilmesi, bu da mümkün değilse gıybete karşı bir hoşnutsuzluk duygusu içinde bulunulması gerekir.

- Gıybetin sebepleri kin ve öfke, başkasını kötüleyerek kendi itibarını yükseltme düşüncesi, kıskançlık vb. hususlardır.

- Tedavisi de bunlardan kurtulmaktır. Haksızlık yapanı ilgili mercilere şikayet etmek, fetva sormak, insanları kötülüklerden korumak, kötülüğe engel olmak için destek aramak, lakabıyla şöhret bulmuş birini lakapla tanıtmak, zulüm ve ahlaksızlığı hayat tarzı haline getirenleri kınamak amacıyla aleyhinde konuşmak gıybet sayılmaz.

Gıybetten dolayı tövbe etmek farzdır.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Gıybet Felaketiyle Savaş

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet