Sayılar sonsuz tanedir, denmesinden ne anlamalıyız?

- Sonsuzluk sadece Allah'a ait bir özellik olduğu halde, sayıların da sonsuz tane olmasını açıklar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

Sadece sayılar değil, bizim için evrendeki varlıklar, atomlar da sonsuzdur. Çünkü, bu günkü ilmin ifade ettiği kâinat ucu-bacağı olmayan bir genişliktedir ki, bu sonsuz, sınırsız bir yargının ifadesidir. Bu sonsuzluk, bizim hayalimizin tasavvurunda yer alan bir sonsuzluktur. Gerçekte kâinatın bir sınırı vardır ve kâinat sonludur. Bundan anlaşılıyor ki;

Sonsuzluk kavramını hakîkî, izafî ve hayalî olmak üzere üç çeşit olarak değerlendirmek mümkündür. Hakikî sonsuzluk Allah’a aittir. Diğer ikisi ise kâinattaki varlıklara aittir. İzafî sonsuzluk, göreceliği olan bir sonsuzluktur.

Örneğin, insan idrakine göre kâinatın atomları, hatta parçaları sonsuzdur. Yani sayılarla ifade edilemeyecek kadardır. Şunu da belirtelim ki, bu ifadede bile sayıların sonsuz, sınırsız olmadığının seslendirildiğini görmekteyiz.

Oysa kâinat Allah’ın sonsuz ilminde kuşatılmış, sınırlandırılmış sonsuzluğu olmayan bir varlıktır. Kainat ve içindeki her şey mahluk olduğu için onun da bir sonu vardır. Ancak insanlar açısından büyüklüğü anlaşılamadığından sonsuz denilmiştir.

Hayalî sonsuzluk ise, bizim “sayılar sonsuzdur” ifadesinde kullandığımız bir kurgudur. Evvela bizim aklımız gibi, hayalimiz de gerçek manada sonsuzluğu kuşatmaktan âcizdir. Buna mantıkta (aklî değil) “zihnî ihtimal” denir. Zihnî ihtimal -elle tutulur bir delile dayanmadığı sürece- hiçbir değeri ve önemi yoktur.

Örneğin, bu zihnî / vehmî / hayalî ihtimal ile “Yarın sabah kalktığımızda, Kara Deniz’in tamamen suyu çekilmiş kara parçasına döndüğünü veya şeker havzasına dönüşüverdiğini göreceğimizi...” düşünebiliriz. Fakat bu hayalî ve zihnî olan ihtimalin hiç bir değeri yoktur.

Sonsuzluk kavramı iki şekilde algılanabilir. Birisi, bir varlığın hacim bakımından sonsuzluğu, diğeri özellikleri, vasıfları, sıfatları itibariyle sonsuzluğu ifade eder.

Kâinatın varlığının hayalî sonsuzluğu hacim bakımından düşünülmektedir. Şunu hemen belirtelim ki, Allah’ın sonsuzluğu, cismanî değil, hacim bakımından algılamak büyük bir vebaldir. Allah’ın sonsuzluğu sıfatları bakımındandır. Örneğin Allah bâkîdir, ebedîdir... Sonsuz ilim ve kudret sahibidir. Bunun gibi bütün sıfatları hem beka bakımından hem ihata bakımından sonsuz-sınırsızdır, ezeli ve ebedidir.

Sayıların hayalî sonsuzluğu ise, hacim bakımından değil, hayalî sonsuzluğu olan sayılabilen bir varlığın özelliği olarak veya sayaç özelliğiyle zincirleme bir teselsülü vardır.

Sayıların -sıfırlar veya rakamlar ekleyerek- hayal ettiğimiz sonsuzluğunun gerçek olmadığını şununla da anlayabiliriz ki, herhangi bir rakamın sonuna eklediğimiz sıfır veya rakam bir önceki rakamın tekrarından ibarettir. Çünkü sayıları gösteren -birden dokuza kadar- rakamlar bellidir. Sıfır ise bir tanedir. Bunlara ekleyeceğimiz bütün rakamlar bir önceki rakamların tekrarlarıdır. Rakamların sembolü olduğu sayılar ise, sayılanların durumuyla sınırlı olmak zorundadır. Kâinat sonsuz olmadığına göre, onun parçalarını sayan sayılar da sonsuz olamaz…

Şunu tekrar edelim ki, rakamlar ile sayılar aynı şey değildir. Rakamlar, sayıların simgeleridir. Sayılar ise, bağımsız varlığı olmayan, sayılanlara göre bir değer ifade eden kavramlardır. Sayılar cevher değil, arazdır, renkler gibidir. Bir maddenin rengini kırmızı, beyaz, sarı olarak ifade ettiğimiz gibi, sayılabilen bir nesnenin adedini de belli sayılarla ifade ederiz.

Bir manayı ifade etmek veya yazmak için ona uygun sözcükler kullandığımız gibi, bir sayıyı ifade etmek veya yazmak için de belli rakamları kullanırız.

Varlıklar, sayılabilenler olarak sonsuz olmadığına göre, onları ifade eden sözcükler olan sayılar da sonsuz değildir. Rakamlar ise, zaten sıfırla beraber aslî unsurları itibariyle sadece on adettir. Diğerleri ise bunların tekrarlarıdır.

Demek ki Allah’ın sıfatları dışındaki varlıklar için ortada herhangi bir sonsuzluk söz konusu değildir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Sonsuzluk anlaşılabilir mi?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet