Peygamber Efendimizin Hz. Yusuf ile ilgili hadisleri var mı?

Değerli kardeşimiz,

Hadislerde Hz. Yusuf’la ilgili çok az bilgi vardır ve Hz. Yusuf sadece bazı özellikleriyle anılır. Büyük dedesi İbrahim, dedesi İshak, babası Yakub ve kendisi olmak üzere peygamberlikte peş peşe gelmeleri sebebiyle, Yusuf “Kerîm oğlu kerîm oğlu kerîm oğlu kerîm, İbrahim oğlu İshak oğlu Yakub oğlu Yûsuf” şeklinde nitelenir ve insanların en kerimi olduğu belirtilir. Hz. Peygamber (asm) miracda onunla üçüncü kat semada karşılaştığını bildirmiştir. (Müsned, II, 96, 416; III, 148; Buhârî, Bedʾü’l-ḫalḳ, 6, Enbiyâʾ, 8, 14, 19; Tecrid Tercemesi, IX, 213)

Mecdüddin İbnü’l-Esir, Hz. Yusuf’un asil oluşunu nübüvveti, ilmi, güzelliği, iffeti, iyi ahlâkı, adaleti, dünyevî ve dinî riyasetin kendisinde toplanmasıyla açıklamıştır. (en-Nihâye, “krm” md.).

Hadiste, Hz. Yusuf’un kendisinin, babası Hz. Yakub’un, onun babası Hz. İshak’ın ve onun babası Hz. İbrahim’in asil ve kerim insanlar olduğu ifade edildikten sonra şöyle buyurulur:

“Yusuf’un hapiste kaldığı süre kadar ben hapiste kalsaydım, oradan çıkma emrini getiren kişiye hemen icabet ederdim.”

Peygamberimiz (asm) bu sözünün ardından şu mealdeki ayeti (Yûsuf 12/50) okur:

“Elçi Yusuf’a gelince o dedi ki, ‘Efendine dön ve ona ellerini kesen kadınların zoru neydi?’ diye sor.” (bk. Müsned, II, 326; Buhârî, Tefsîr, 12/1, 5; Tirmizî, Tefsîr, 12/1)

İbn Abbas yoluyla Resul-i Ekrem’den nakledildiği belirtilen, “Yusuf hapisten çıkan arkadaşından kendisini efendisinin yanında anmasını isteyip, Allah’tan başka birinden medet umduğu için hapiste uzun süre kalmıştır.” anlamındaki rivayet (Taberî, XII, 291-293) isnadında zayıf ve güvenilmez raviler bulunduğundan muteber sayılmamıştır. (İbn Kesîr, IV, 28; Heysemî, VII, 40)

Yusuf suresi, Resulullah’a Zebur yerine verilen ve Hz. Ömer’in sabah namazlarında okuduğu surelerden biridir. (İbrahim Ali, s. 256-257)

Bazı tefsir kitaplarında yer alan, “İnce duygulu ve yufka yürekli olanlarınıza Yusuf suresini öğretin. Cenab-ı Hak bu sureyi okuyan, aile fertleriyle hizmetçilerine öğreten kimsenin ölüm ağrılarını hafifletir, ona Müslümana haset etmeme gücü verir.” mealindeki hadisin (Zemahşerî, III, 331; Beyzâvî, II, 331) uydurma olduğunu söyleyenler vardır. (Zemahşerî, neşredenlerin notları, bk. I, 684-685; III, 331; Trablusî, II, 499)

Tefsirlerde, tarih kitaplarında ve kısas-ı enbiyalarda, Hz. Yusuf ve Züleyha mesnevilerinde Hz. Yusuf’la ilgili geniş bilgi yer alır.

Bir hadiste Peygamberimiz (asm) miracda onu ayın on dördü gibi gördüğünü ifade eder. (Sa‘lebî, s. 83)

Hz. Yusuf’a nisbet edilen bir kavuk türü ile Mısır’ın fethinde ele geçirilen mukaddes emanetler arasında ona izafe olunan bir sarık ve bıçaktan da söz edilmektedir (Evliya Çelebi, X, 122-124)

Kaynaklar:

Müsned, II, 96, 416; III, 148.
Taberî, Câmiʿu’l-beyân, XII, 149-238; XIII, 1-91.
Sa‘lebî, ʿArâʾisü’l-mecâlis, s. 82-108.
Zemahşerî, Keşşâf, Beyrut 1403/1983, II, 300-348.
Mevhûb b. Ahmed el-Cevâlîkī, el-Muʿarreb (nşr. Ahmed M. Şâkir), Tahran 1966, s. 355.
Fahreddin er-Râzî, Mefâtîḥu’l-ġayb, XVII, 83-229.
İbn Kesîr, Ḳıṣaṣü’l-enbiyâʾ, I, 317-366.
Süyûtî, ed-Dürrü’l-mens̱ûr, Beyrut 1403/1983, IV, 587-588.
Evliya Çelebi, Seyahatnâme, X, 122-124.
Sırrı Paşa, Ahsenü’l-kasas, İstanbul 1309.
Elmalılı, Hak Dini, IV, 2841-2939.
Ahmed İzzeddin Abdullah Halefullah, Yûsuf b. Yaʿḳūb, Kahire 1398/1978.
Zâhiye Râgıb ed-Deccânî, Yûsuf fi’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm ve’t-Tevrât, Beyrut 1415/1994.
Mustafa Asım Köksal, Peygamberler Tarihi, Ankara 2004, I, 271-301.
İsmail Yiğit, Kur’ân-ı Kerim ve Hadis Kaynakları Işığında Peygamberler Tarihi, İstanbul 2004, s. 306-355.
Yaşar Kurt, Hz. Yusuf’un Tarihsel Hayatı: Mukayese ve Değerlendirme, Ankara 2005.
Kadir Polater, “Kur’an ve Kitabı Mukaddese Göre Yusuf Kıssası”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, VII/3 (2007), s. 9-50.
İbrâhim Ali es-Seyyid Ali Îsâ, el-Eḥâdîs̱ ve’l-âs̱ârü’l-vâride fî feżâʾili süveri’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm, Kahire 1421/2001, s. 256-257.

(TDV İslam Ansiklopedisi, "Yusuf", "Ahsenü’l-kasas" ve "Yusuf Suresi" md.)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet