Kıyamet, soru soranların üstüne mi kopacak?

- Araf 187 ve Muhammed 18. Bu ayetlere benzeyen başka ayet var mıdır bilmiyorum. "O size" İniş sebebi o zamanki insanların Peygamberimize Kıyametin ne zaman kopacağına dair soruları var. Ayette ise onlara ansızın geleceği söyleniyor. Yani burada dikkatinizi çekmek istediğim konu şu: Zahiren baktığımızda o soruyu sorana veya soranlara bildiğimiz kıyamet gerçekleşecekmiş manası anlaşılıyor ama bu gerçekleşmedi. Ayetin zahirinde deniliyor ki "O size" Burada soruyu soran ya da soranlar muhatap alınıyor. Onların başına Kıyamet kopacak. Zahiren baktığımda zihnimde bu şekilde canlanıyor. (Ama onların başına bildiğimiz kıyamet kopmadı.)

- Kuran Allah kelamı olduğuna göre çelişki olamayacağına göre İnsanın zahiri manaya bakarak bu manayı anlaması nedendir. Bu hitap zahirde baktığımızda insanı şüpheye düşürecek bir şey değil midir?
- Başka ayetlerle cevap verebilir misiniz? Neden şöyle denilmemiş?

"O (Kıyamet) insanlara" "O (Kıyamet) kafirlere" Mesela bu ikinci örnekte avam birisi o zamandaki veya gelecek zamandaki insanların olduğunu anlayabilir. Bu ve buna benzer şekilde denilmemiş de özellikle soruyu soranların başına gelecekmiş gibi cevap gelmiştir. Cevap verin lütfen.

Değerli kardeşimiz,

Önce ilgili ayetlerin meallerine bakalım:

“Ne zaman gelip çatacak?” diye sana kıyamet saatini sorarlar. De ki: “Onun hakkındaki bilgi sadece rabbimin katındadır. Vakti geldiğinde onu açığa çıkaracak olan ancak Allah’tır. O (kıyamet), göklere de yere de ağır gelecektir! Sizi ansızın yakalayacaktır!” Sanki sen onu biliyormuşsun gibi sana soruyorlar. De ki: “Onun bilgisi Allah katındadır, fakat insanların çoğu bunu bilmezler.” (Araf, 7/187)

Onlar (yola gelmek için) kıyamet vaktinin ansızın gelivermesini mi bekliyorlar? Hâlbuki onun alametleri geldi. O gelip çatınca akıllarını başlarına devşirmeleri neye yarar! (Muhammed, 47/18)

Bu ve benzeri ayetlerde soruya mukabil cevap verildiğinden “size ansızın gelecektir” şeklinde bir cevap gayet tabiidir. Buradaki “siz” ifadesinden maksadın kıyametin ne zaman kopacağını soran herkes olduğu açıktır. Nitekim bu tür soruları soranlar ölünce, kimse çıkıp da “Hani falanların başına kıyamet kopacaktı? Ama kopmadı!” demiyor. Çünkü biliyorlar ki “Sebebin özel olması hükmün genelliğine engel değildir.”

Nitekim bu durum sadece kıyametle ilgili ayetler değil, başka konulardaki ayetler için de söz konusudur.

Mesela, “Sizler insanlar için çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz…” (bk. Al-i İmran, 3/110) ayetindeki “siz” ifadesinden maksat da sadece o zamanki muhataplar değil bütün Müslümanlardır.

Örnekleri çoğaltmak mümkündür.

Meseleye Kuran’ın bütünlüğü çerçevesinde yani kıyametle ilgili diğer ayetlerle birlikte bu ayetlere baktığımızda böyle bir zannın yersiz olduğu daha net görülecektir.

Mesela Hac suresi 1. ayette:

 “Ey insanlar! Rabbinize karşı gelmekten sakının. Kıyamet sarsıntısı gerçekten büyük bir olaydır.” şeklinde genel bir ifade geçerken devamındaki 2. ayette:

 “Onu göreceğiniz gün, her emzikli kadın emzirdiği çocuğu unutacak, her gebe kadın karnındaki çocuğu düşürecektir. Ve insanları sarhoş olmadıkları halde sarhoş gibi görürsün; çünkü Allah’ın azabı (kıyametin dehşeti) çok çetindir!” denilmektedir. Burada “Onu göreceğiniz gün” şeklinde çoğul olarak, “görürsün” şeklinde tekil olarak muhatap kalıbı kullanılmıştır.

Burada “görecekler / görenler” ve “gören”den maksat kıyamet gününe şahit olan herkestir. Yani “o güne erişip o günü görürseniz…” , “Ve sen ey muhatap o güne erişirsen…” demektir.

Kuran’daki üslup çeşitliliği, renkliliği ve zenginliği hakkında bilgi sahibi olursak, bu tür ifadelerdeki güzelliği daha iyi zevk ederiz. Örneğin bu ayetlerde “görürsünüz”, “görürsün” denerek olay gözler önüne getirilmekte, âdeta muhatap kıyamet sahnelerinin içine taşınmakta, böylece daha etkili bir hitap söz konusu olmaktadır.

Bu konuda Seyyid Kutub’un “Kuran’da Edebi Tasvîr” ve “Kuran’da Kıyamet Sahneleri” adlı eserlerin okunmasını önemle tavsiye ederiz. Ayrıca Kuran’ın üslûp özellikleri ve Kuran’da iltifat sanatına dair eserler de okunabilir…

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet