İlahi emir ve yasaklar karşısında insanların durumu kaça ayrılır?

Değerli kardeşimiz,

Kur'ana muhatap olan insanlar, bu emir ve yasaklar karşısında başlıca şu tavırları sergilerler:

1. Bilir ve yapar.
2. Bilir, ama yapmaz.
3. Bilir, ama yapamaz.
4. Bilir, ama tevil eder.
5. Bilir, ama inkâr eder.

Bunları biraz daha açmaya çalışalım:

1. “Bu bana Rabbimin fermanıdır. Ondan ne gelmişse başım gözüm üstüne.” deyip Kur'ana göre yaşar. Şu ayet böylelerini anlatır:

اِنَّمَا كَانَ قَوْلَ الْمُؤْمِن۪ينَ اِذَا دُعُٓوا اِلَى اللّٰهِ وَرَسُولِه۪ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ  اَنْ يَقُولُوا سَمِعْنَا وَاَطَعْنَۜا

“Aralarında hüküm vermesi için Allah ve Resulüne davet edildiklerinde mü’minlerin sözü ancak ‘işittik ve itaat ettik’ demeleridir.” (Nûr, 24/51)

2. Bunların Allah'tan geldiğini kabul eder, ama uygulamaz. Uygulamaması, genelde bir iman zaafiyeti göstergesidir. Bile bile uygulamamak, insanı dinden çıkarmaz, ama fasık yapar.

3. Kur'anın emir ve yasaklarını bilmekle beraber, içinde bulunduğu şartlar gereği uygulayamaz. Bu, keyfi olarak olmamalı, ciddi bir mazerete dayanmalıdır. Mesela, Allahı inkâr etmek insanı dinden çıkarır. Ama ölümle tehdit edilmek gibi bir durumda, kalben değil, diliyle inkâr sözü söyleyebilir. Domuz eti yasak olmakla beraber, açlıktan ölme tehlikesi olduğunda hayatı korumak için yemek gerekir. Ama bu, severek olmamalı ve doyuncaya kadar yememelidir.

4. Kur'anın ilgili ayetini bilir, ama ayetin farklı bir tevilini esas alır. Bu tür uygulamalar daha çok nefsanî meyillerden kaynaklanır. Hâlbuki ayetlerin anlaşılmasında ekser âlimlerin değerlendirmelerini esas almak ve şaz görüşlere itibar etmemek gerektir.

5. Kur'anın ilgili ayetini bilir, ama bile bile inkâr eder. Bu tavır, insanı dinden çıkarır. Mesela, Kur'an-ı Kerim “Allah, alışverişi helâl, faizi haram kılmıştır.” (Bakara, 2/275) buyurur. Kişi hayatında faiz alan biri olmadığı halde “Ben bu hükmü kabul etmiyorum. Artık faiz hayatın bir parçasıdır, faiz olmadan ekonomik hayat olmaz.” derse küfre düşmüş olur. Çünkü Kur'an bir bütündür, bölünme kabul etmez. Hâlbuki Kur'ana inanan birisi, nefsine mağlup düşüp faizli muamelelere girse “günahkâr bir mü’min” olur.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet